Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Rybniku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 czerwca 2024 roku

Sąd Rejonowy w Rybniku, V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Sonia Lasota-Zawisza

Protokolant : sekretarz sądowy Elżbieta Radochońska

po rozpoznaniu w dniu 25 czerwca 2024 roku w Rybniku

na rozprawie

sprawy z odwołania P. G.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

z dnia 13 listopada 2023 roku, nr (...)

o świadczenie rehabilitacyjne

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu P. G. prawo do świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 1 sierpnia 2023 roku do 31 sierpnia 2023 roku z ubezpieczenia chorobowego z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej oraz zwalnia ubezpieczonego z obowiązku zwrotu nienależnie pobranego świadczenia rehabilitacyjnego wraz z odsetkami w łącznej kwocie 2.699,50 zł (dwa tysiące sześćset dziewięćdziesiąt dziewięć złotych 50/100).

Sygn. akt V U 323/23

UZASADNIENIE

Decyzją z 13 listopada 2023 roku, nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. odmówił ubezpieczonemu P. G. prawa do świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 1 sierpnia 2023 roku do 31 sierpnia 2023 roku z ubezpieczenia chorobowego z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej, a także zobowiązał ubezpieczonego do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia rehabilitacyjnego wraz z odsetkami w łącznej kwocie 2.699,50 zł. W uzasadnieniu organ wskazał, że ubezpieczonemu w okresie od 5 maja 2023 roku do 1 września 2023 roku zostało przyznane i wypłacone świadczenie rehabilitacyjne. Podniósł, że ubezpieczony w okresie od 1 sierpnia 2023 roku do 31 sierpnia 2023 roku wykorzystywał świadczenie rehabilitacyjne niezgodnie z przeznaczeniem, gdyż w dniu 26 sierpnia 2023 roku zawarł związek małżeński, w związku z czym nie przysługuje mu prawo do świadczenia rehabilitacyjnego, a kwota wypłaconego świadczenia w wysokości 2.633,20 zł wraz z odsetkami w kwocie 66,30 zł podlega zwrotowi. Zarzucił ubezpieczonemu, że swoim zachowaniem naruszył art. 17 ustawy zasiłkowej.

vide: akta organu rentowego

Od powyższej decyzji ubezpieczony złożył odwołanie wnosząc o przyznanie prawa do świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 1 sierpnia 2023 roku do 31 sierpnia 2023 roku z ubezpieczenia chorobowego z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej oraz zwolnienie go ze zwrotu pobranego świadczenia wraz z odsetkami. W uzasadnieniu wskazał, że w wyniku zdarzeń losowych związanych z jego rodziną oraz podeszłym wiekiem zawarł związek małżeński. Podniósł, że ceremonia zaślubin miała charakter skromny, w gronie najbliższych osób, oddalona o 150m od miejsca zamieszkania ubezpieczonego w Urzędzie Stanu Cywilnego w K.. Dodał, że ślub został zaplanowany rok wcześniej, tj. przed przebywaniem ubezpieczonego na zwolnieniu lekarskim. Wskazał, że sama ceremonia zaślubin nie pogorszyła jego stanu zdrowia, a sam ubezpieczony stosuje się do zaleceń lekarzy.

vide: k.3

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania i podtrzymał wcześniejsze twierdzenia.

vide: k.4-5

Sąd ustalił co następuje:

Ubezpieczony P. G. od 1 sierpnia 2022 roku podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej związanej z brukarstwem.

Ubezpieczony cierpi na rwę kulszową z bólem lędźwiowo – krzyżowym. W związku z czym przebywał na zwolnieniu lekarskim przez pół roku i z tego tytułu pobierał zasiłek chorobowy. Następnie przyznano mu świadczenie rehabilitacyjne w okresie od 5 maja 2023 roku do 1 września 2023 roku.

Ubezpieczony miał zaplanowany ślub rok wcześniej. Dodatkowo w okresie pobierania świadczenia rehabilitacyjnego podtrzymał decyzję o zawarciu związku małżeńskiego w zaplanowanym terminie z uwagi na swój wiek, śmierć ojca w tym czasie, nagłą i niespodziewaną operację na sercu matki ubezpieczonego i planowaną operację ówczesnej narzeczonej ubezpieczonego (obecnie żony). Ubezpieczony w obawie przed samotnością, jak to określił „wymieraniem” rodziny i brakiem możliwości uzyskania informacji o stanie zdrowia drugiej osoby, w przypadku dostania się do szpitala (przy braku formalnego związku), postanowił zawrzeć związek małżeński. Ceremonia zaślubin odbyła się 26 sierpnia 2023 roku w Urzędzie Stanu Cywilnego w K., który oddalony był o 150m od miejsca zamieszkania ubezpieczonego. Następnie odbyła się uroczystość w miejscu oddalonym o 500m od miejsca zamieszkania ubezpieczonego. Przyjęcie odbyło się w remizie, uczestniczyło w nim łącznie 20 osób. Ubezpieczony podczas przyjęcia spożywał jedzenie i rozmawiał z gośćmi. Ubezpieczony nie tańczył, gdyż był w żałobie po śmierci jego ojca. Ubezpieczony nie miał sesji zdjęciowej w plenerze. Przygotowaniami przyjęcia zajmowała się żona ubezpieczonego. Lekarz po poinformowaniu go o zawarciu związku małżeńskiego nie zgłosił uwag co do ewentualnego wpływu zdarzenia na stan zdrowia.

Ubezpieczony leczył się u ortopedy i neurochirurga. Miał zalecone wykonywanie ćwiczeń, głównie rozciąganie, a także zażywał leki. Stosował się do zaleceń lekarskich. Przebywał również na turnusie rehabilitacyjnym, na który skierował go organ rentowy. Ubezpieczony jest w trakcie przewlekłego leczenia dolegliwości bólowych odcinka L-S kręgosłupa.

Decyzją z 13 listopada 2023 roku, nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. odmówił ubezpieczonemu prawa do świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 1 sierpnia 2023 roku do 31 sierpnia 2023 roku z ubezpieczenia chorobowego z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej, a także zobowiązał ubezpieczonego do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia rehabilitacyjnego wraz z odsetkami w łącznej kwocie 2.699,50 zł.

Dowód: akta organu rentownego: wydruk z systemu, decyzja ZUS z 13.11.2023 r., protokół sporządzony z urzędu z 13.11.2023 r., nadto w aktach sprawy: zaświadczenie lekarskie k. 26, przesłuchanie ubezpieczonego k. 28v-29

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy w postaci w/w dokumentów, które Sąd uznał za wiarygodne, wzajemnie ze sobą korelujące i rzeczowe, a także w oparciu o przesłuchanie ubezpieczonego, które wraz z dowodami z dokumentów tworzyły spójny i logiczny obraz przedstawiający stan faktyczny sprawy.

Sąd zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Jak stanowi art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2014 r., poz. 159 j.t. ze zm.) świadczenie rehabilitacyjne przysługuje ubezpieczonemu, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy. Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy (§2).

Zgodnie z art. 8 § 1 ww. ustawy, zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy z powodu choroby lub niemożności wykonywania pracy z przyczyn określonych w art. 6 ust. 2 - nie dłużej jednak niż przez 182 dni, a jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży - nie dłużej niż przez 270 dni.

Zgodnie z art. 68 ust. 1 ww. ustawy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz płatnicy składek, o których mowa w art. 61 ust. 1 pkt 1, są uprawnieni do kontrolowania ubezpieczonych co do prawidłowości wykorzystywania zwolnień od pracy zgodnie z ich celem oraz są upoważnieni do formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich.

Zgodnie z art. 17 ust. 1 ww. ustawy, ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia. Przepis ten stosuje się odpowiednio do świadczenia rehabilitacyjnego (art. 22 ww. ustawy).

Sąd podziela stanowisko Sądu Najwyższego, który wskazał, że udział pracownika we własnym ślubie w czasie zwolnienia lekarskiego zawierającego adnotację "chory może chodzić", nie koliduje z obowiązkami pracowniczymi i nie może być uznany za ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych w rozumieniu art. 52 § 1 pkt 1 KP. (Wyrok Sądu Najwyższego z 2 kwietnia 1998 r. w sprawie sygn. akt I PKN 14/98).

Jednocześnie należy zwrócić uwagę na stanowisko Sądu Najwyższego, iż że nie ma jednego prostego rozwiązania, jeśli chodzi o zastosowanie art. 17 ust. 1 ustawy z 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, a ocena spełnienia przesłanki "wykonywania pracy zarobkowej" jest uzależniona od stanu faktycznego konkretnej sprawy. Nie należy więc oczekiwać kategorycznych wskazań ujednolicających, mających zastosowanie do każdego przypadku. To podstawy faktyczne danego rozstrzygnięcia będą decydowały o zakwalifikowaniu podejmowanych przez ubezpieczonych czynności jako "incydentalnych" bądź "wymuszonych okolicznościami". (Postanowienie SN z 12.07.2023 r., III USK 103/22).Orzeczenie wprawdzie dotyczyło kwestii wykonywania pracy zarobkowej, niemniej w ocenie Sądu ma również odpowiednie zastosowanie do drugiej z negatywnych przesłanek czy wykorzystywania zwolnienia niezgodnie z przeznaczeniem.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, iż ubezpieczony nie utracił prawa do świadczenia rehabilitacyjnego za okres za okres od 1 sierpnia 2023 roku do 31 sierpnia 2023 roku a tym samym pobrane świadczenie ma charakteru nienależnego. Przeprowadzone postępowanie wykazało, że ubezpieczony cierpi na rwę kulszową z bólem lędźwiowo – krzyżowym i w związku z tym przebywał na zwolnieniu lekarskim przez okres 6 miesięcy, a w okresie od 5 maja 2023 roku do 1 września 2023 roku pobierał świadczenie rehabilitacyjne. Sąd mając na uwadze cały zebrany materiał dowodowy wziął pod uwagę fakt, że ubezpieczony jak również jego żona są osobami starszymi, a w związku z kumulacją negatywnych zdarzeń losowych w najbliższej rodzinie podtrzymali chęć zawarcia związku małżeńskiego w okresie niezdolności do pracy ubezpieczonego. Ubezpieczony wskazywał, że gdyby on lub jego żona (którą czekała planowana operacja) dostali się do szpitala, nie mogliby uzyskać informacji o stanie zdrowia. Nadto Sąd wskazuje, że sama ceremonia trwała krótko, odbyła się w Urzędzie Stanu Cywilnego niedaleko miejsca zamieszkania ubezpieczonego. Podobnie późniejsza uroczystość, która odbyła się w remizie - 500 m od miejsca zamieszkania ubezpieczonego, a w samym przyjęciu wzięło udział 20 osób. Uroczystość z pewnością nie była huczna, nadto ubezpieczony i jego najbliżsi byli w żałobie po śmierci ojca ubezpieczonego. Organizacją ślubu wraz z przyjęciem zajmowała się żona ubezpieczonego, zaś sama data zaślubin była zaplanowana już dużo wcześniej, zanim ubezpieczony zachorował. Ubezpieczony podczas przyjęcia weselnego nie tańczył, a jedynie rozmawiał z gośćmi i spożywał jedzenie. Podkreślić należy, że ubezpieczony stosował się do zaleceń lekarza, brał udział w leczeniu rehabilitacyjnym w ramach prewencji ZUS, a lekarz prowadzący nie zgłosił obiekcji po poinformowaniu go o zawarciu związku małżeńskiego. W ocenie Sądu powyższe okoliczności jednoznacznie wskazują, że zawarcie związku małżeńskiego było wymuszone okolicznościami i należy je ocenić jako załatwienie niezbędnych czynności w okresie niezdolności do pracy – w tym przypadku urzędowych. Powyższe postępowanie ubezpieczonego nie mogło również wpłynąć negatywnie na jego stan zdrowia.

Niezależnie od powyższego należy wskazać, nawet przyjmując iż ubezpieczony nie ma prawa do świadczenia w spornym okresie to brak podstaw, aby uznać, iż zobowiązany do nienależnie pobranego świadczenia. Jak stanowi przepis art. 84 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2015 r., poz. 121 j.t. ze zm) osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu, wraz z odsetkami, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, z uwzględnieniem ust. 11.

Na podstawie art. 84 ust. 2 ustawy systemowej, za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się: 1) świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania; 2) świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia; 3) świadczenia z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej chorobą z ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego, co do których stwierdzono, że w okresie ich pobierania świadczeniobiorca wykonywał w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystywał zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia.

Sąd Najwyższy w wyroku z 26 lipca 2017 r., wskazał, że ustalenie przez Sąd, iż ubezpieczony pobierający zasiłek chorobowy nie był pouczony o braku prawa do tego świadczenia (art. 84 ust. 2 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych), nie jest wystarczającą podstawą do stwierdzenia, że nie obciąża go obowiązek zwrotu pobranego zasiłku chorobowego, do którego utracił prawo wskutek wykonywania w okresie pobierania świadczenia pracy zarobkowej. Sąd powinien bowiem rozważyć, czy mimo nieziszczenia się określonej w (art. 84 ust. 2 pkt 1 ustawy systemowej) przesłanki zwrotu nienależnie pobranego świadczenia, zasiłek chorobowy został wypłacony na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia. Przesłanką do zobowiązania ubezpieczonego do zwrotu świadczenia jest więc zła wola ubezpieczonego (wyrok Sądu Najwyższego z 26.07.2017r. I UK 287/16).

Ubezpieczonemu nie można przypisać złej woli czy świadomego wprowadzenia w błąd. Ubezpieczony nie oświadczył nieprawdy, nie zataił faktu zawarcia związku małżeńskiego. Organ rentowy nie wykazał złej woli ubezpieczonego. Ślub cywilny był zaplanowany z rocznym wyprzedzeniem, jeszcze w czasie gdy ubezpieczony nie był niezdolny do pracy. W okresie pobierania świadczenia ubezpieczony nie wykonywał żadnych czynności związanych z przygotowaniem uroczystości. Natomiast sam udział w dość skromnej uroczystości, mając na względzie trudne i nagłe sytuacje losowe wśród najbliższych ubezpieczonego które miały miejsce krótko przed ślubem należy uznać za działanie wymuszone okolicznościami i związane z załatwieniem niezbędnych spraw.

Mając na uwadze powyższe, Sąd w pkt 1 wyroku, działając na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu P. G. prawa do świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 1 sierpnia 2023 roku do 31 sierpnia 2023 roku z ubezpieczenia chorobowego z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej, a także zwolnił ubezpieczonego z obowiązku zwrotu pobranego świadczenia rehabilitacyjnego wraz z odsetkami w łącznej kwocie 2.699,50 zł.

Sędzia Sonia Lasota - Zawisza