Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Rybniku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 października 2024 roku

Sąd Rejonowy w Rybniku, V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Wiesław Jakubiec

Protokolant : starszy sekretarz sądowy Izabela Niedobecka-Kępa

po rozpoznaniu w dniu 18 października 2024 roku w Rybniku

na rozprawie

sprawy z odwołania M. G.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 14 czerwca 2024 roku nr (...)

o zasiłek chorobowy

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że odmawia ubezpieczonemu M. G. prawa do zasiłku chorobowego od 31.01.2024 r. do 12.02.2024 r. i zwalnia z obowiązku zwrotu pobranego zasiłku chorobowego za wyżej wymieniony okres,

2.  odstępuje od obciążania ubezpieczonego kosztami zastępstwa procesowego organu.

Sygn. akt V U 195/24

UZASADNIENIE

Decyzją z 14 czerwca 2024 roku, nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił ubezpieczonemu M. G. prawa do zasiłku chorobowego za okres od 31 stycznia 2024 roku do 12 lutego 2024 roku i zobowiązał ubezpieczonego do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego za ww. okres z funduszu chorobowego w kwocie 1.747,20 zł. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że tytuł ubezpieczenia ustał ubezpieczonemu w dniu 30 stycznia 2024 roku w związku ustania zatrudnienia w (...) sp. j. w B.. Nadto wskazał, że w oświadczeniu z 13 maja 2024 roku ubezpieczony poinformował, że od września 2022 roku ma ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy. W ocenie ZUS ubezpieczony nie ma prawa do zasiłku chorobowego za sporny okres, a wypłacony zasiłek podlega zwrotowi w kwocie 1.747,20 zł.

Od powyższej decyzji, ubezpieczony złożył odwołanie wnosząc o jej zmianę. W uzasadnieniu wskazał, że wydana decyzja jest błędna, gdyż nie została ubezpieczonemu rozwiązana umowa o prace u płatnika (...) sp. j. w B.. Według ubezpieczonego nadal posiada tytuł ubezpieczenia zdrowotnego. Nadto wskazał, że od 8 stycznia 2024 roku przebywał na zwolnieniu lekarskim, do tej daty umowa o pracę nie została rozwiązana przez żadną ze stron.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł jego oddalenie, i podtrzymał wcześniejsze twierdzenia. Nadto podczas rozprawy w dniu 18 października 2024 roku ZUS wniósł o zasądzenie kosztów postępowania.

Sąd ustalił co następuje:

Ubezpieczony M. G. był zatrudniony u płatnika składek w (...) sp. j. w B. od 21 września 2023 roku do 30 stycznia 2024 roku w pełnym wymiarze czasu pracy i z tego tytułu podlegał ubezpieczeniom społecznym.

Ubezpieczony był niezdolny do świadczenia pracy i pobierał zasiłek chorobowy m.in. od 22 stycznia 2024 roku do 12 lutego 2024 roku.

Ubezpieczony w okresie od 31 stycznia 2024 roku do 12 lutego 2024 roku pobrał zasiłek chorobowy w łącznej wysokości 1.747,20 zł.

ZUS pismem z 10 kwietnia 2024 roku wezwał ubezpieczonego do złożenia oświadczenia w celu weryfikacji prawa do zasiłku chorobowego od 1 lutego 2024 roku do 12 lutego 2024 roku.

Pismem z 22 kwietnia 2024 roku ubezpieczony oświadczył, że nie ma wiedzy w zakresie zwolnienia go z pracy.

ZUS pismem z 2 maja 2024 roku ponownie wyzwał ubezpieczonego do złożenia oświadczenia celem weryfikacji prawa do zasiłku chorobowego od 31 stycznia 2024 roku do 12 lutego 2024 roku.

13 maja 2024 roku ubezpieczony złożył oświadczenie, w którym wskazał, że wystąpił o zasiłek chorobowy za okres od 31 stycznia 2024 roku do 12 lutego 2024 roku za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego oraz oświadczył, że od września 2022 roku ma ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy. W uwagach ubezpieczony wskazał, że od 21 września 2023 roku do nadal jest pracownikiem płatnika składek (...) sp. j. w B..

Pismem z 16 maja 2024 roku ZUS zwrócił się z informacją do płatnika składek (...) sp. j. w B. o informację, w jaki sposób oraz kiedy zostało wydane ubezpieczonemu świadectwo pracy.

W piśmie ogólnym z 23 maja 2024 roku płatnik składek wskazał, że świadectwo pracy ubezpieczonemu zostało przesłane za pośrednictwem operatora pocztowego. Korespondencja została podwójnie awizowana w dniach 6 i 14 lutego 2024 roku i ostatecznie powróciła do nadawcy. Nadto korespondencja dotycząca rozwiązania stosunku pracy również została przesłana ubezpieczonemu za pośrednictwem operatora pocztowego, która była podwójnie awizowana 15 i 23 stycznia 2024 roku po czym wróciła do nadawcy. Płatnik składek uznał datę zwrotu jako datę rozwiązania stosunku pracy.

Decyzją z 14 czerwca 2024 roku, nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił ubezpieczonemu prawa do zasiłku chorobowego za okres od 31 stycznia 2024 roku do 12 lutego 2024 roku i zobowiązał ubezpieczonego do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego za ww. okres z funduszu chorobowego w kwocie 1.747,20 zł.

Ubezpieczony telefonicznie podjął kilkakrotnie próbę kontaktu z pracodawcą celem wyjaśnienia sytuacji, jednakże bezskutecznie.

Ubezpieczony ma aktualnie 57 lat i sam prowadzi gospodarstwo domowe. Ubezpieczony od 2020 roku cierpi na dolegliwości związane z kręgosłupem. Ubezpieczony od 2020 roku pobierał rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, a od 2022 roku pobierał rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Ubezpieczony jest w trudnej sytuacji życiowej i finansowej. Z uwagi na jego stan zdrowia, ubezpieczony nie może podjąć na stałe zatrudnienia, dorabia jedynie dorywczo.

Ubezpieczony gdy w styczniu 2024 roku przyjechał do pracodawcy po wynagrodzenie, został pobity i przebywał na zwolnieniu lekarskim.

Dowód: akta organu rentowego: wezwanie ZUS z 10.04.2024 r., pismo ubezpieczonego z 22.04.2024 r., ponowne wezwanie ZUS z 02.05.2024 r., oświadczenie z 13.05.2024 r., pismo ZUS z 16.05.2024 r., pismo ogólne płatnika składek z 23.05.2024 r., decyzja ZUS z 14.06.2024 r., nadto w aktach sprawy: przesłuchanie ubezpieczonego k. 16v

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy w postaci w/w dokumentów, których prawdziwości strony nie kwestionowały, a także w oparciu o przesłuchanie ubezpieczonego, które wraz z pozostałymi dowodami tworzyły spójny i logiczny obraz przedstawiający stan faktyczny sprawy.

Sąd zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na częściowe uwzględnienie.

Jak stanowi przepis art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego (Dz,. U. z 2021 r. poz. 1133) w razie choroby i macierzyństwa zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego.

Zgodnie z art. 13 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, zasiłek chorobowy z tytułu niezdolności do pracy powstałej w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, jak i z tytułu niezdolności do pracy powstałej po ustaniu tytułu ubezpieczenia nie przysługuje za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli osoba niezdolna do pracy ma ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy.

Na podstawie art. 84 ust. 2 ustawy systemowej, za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się: 1) świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania; 2) świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia.

Sąd podzielił stanowisko Trybunału Konstytucyjnego, który wskazał, że art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy zasiłkowej nie wprowadza niedopuszczalnego konstytucyjnie zróżnicowania między emerytami/rencistami, którzy w okresie czasowej niezdolności do pracy utracili status ubezpieczonego w następstwie ustania stosunku pracy, a osobami, które w okresie czasowej niezdolności do pracy pracę tę utraciły, ale nie posiadają prawa do innych świadczeń. […] Czasowo niezdolny do pracy emeryt/rencista otrzyma w okresie zasiłkowym zasiłek chorobowy, jeżeli podlega ubezpieczeniu chorobowemu, pomimo pobierania świadczenia emerytalnego/rentowego. Natomiast emeryt/rencista, którego czasowa niezdolność do pracy powstała przed ustaniem ubezpieczenia chorobowego i była kontynuowana po ustaniu tego ubezpieczenia, po ustaniu tytułu ubezpieczenia otrzyma wyłącznie emeryturę/rentę . (wyrok TK z 17.06.2014 r., sygn. akt P 6/12)

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, iż ubezpieczonemu nie przysługiwało za okres od 31 stycznia 2024 roku do 12 lutego 2024 roku prawa do zasiłku chorobowego. Tym niemniej wypłacony ubezpieczonemu zasiłek nie podlega zwrotowi.

Z przeprowadzonego postępowania wynika, że ubezpieczony od 2022 roku ma ustalone prawo do pobierania renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Stosunek pracy u płatnika składek (...) sp. j. w B. ustał z dniem 30 stycznia 2024 roku, w związku z czym po tej dacie tj. po ustaniu zatrudnienia ubezpieczonemu nie przysługiwało prawo do zasiłku chorobowego, gdyż ubezpieczony miał w tym czasie prawo do innego świadczenia.

Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego istotną cechą nienależnie pobranego świadczenia z ubezpieczeń społecznych jest świadomość osoby pobierającej świadczenie co do przysługiwania prawa do tego świadczenia w całości lub w części od początku albo w następstwie mających później zdarzeń (wyrok Sądu Najwyższego z 17 maja 2001r., II UKN 338/00).

W wyroku z 9 lutego 2017 roku Sąd Najwyższy stwierdził, że „błąd” wiąże się zawsze z pierwotną wadliwością rozstrzygnięć organu rentowego lub odwoławczego, z etapem ustalenia prawa do świadczeń, a jego istotną cechą konstrukcyjną, odróżniającą od innych uchybień organów rentowych lub odwoławczych, jest istnienie fałszywego wyobrażenia organu o stanie uprawnień wnioskodawcy wywołanego na skutek świadomego zachowania wnioskodawcy (wyrok Sądu Najwyższego z 9 lutego 2017 roku, II UK 699/15)

Organ rentowy może domagać się zwrotu nienależnie pobranych świadczeń tylko wówczas, gdy ubezpieczonemu można przypisać złą wolę. Wypłacenie świadczenia w sposób, na który nie miała wpływu wina świadczeniobiorcy, nie uzasadnia powstania po stronie osoby ubezpieczonej obowiązku zwrotu nienależnie pobranego świadczenia (wyrok Sądu Najwyższego z 4 września 2007r., I UK 90/07). Podstawowym zatem warunkiem uznania, że wypłacone świadczenie podlega zwrotowi w myśl przepisu art. 84 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych jest, po pierwsze, brak prawa do świadczenia oraz, po drugie, świadomość tego osoby przyjmującej to świadczenie, płynąca ze stosownego pouczenia. Obie te przesłanki wystąpić muszą w trakcie pobierania świadczenia, a nie po zaprzestaniu jego wypłaty (zob. wyr. Sądu Najwyższego z dnia 2 grudnia 2009 r., I UK 174/09, LEX nr 585709).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy stwierdzić, iż ubezpieczony nie miała świadomości, że zasiłek chorobowy przestał mu przysługiwać w związku z rozwiązaniem umowy o pracę, albowiem oświadczenie o rozwiązaniu nie zostało mu doręczone w takiej formie, że mógł się z nim zapoznać. Przysyłka z oświadczeniem była bowiem awizowana i pracodawca przyjmując fikcję prawną uznał przesyłkę za doręczoną z dniem 30.01.2024 r. Podobnie postąpił z doręczeniem ubezpieczonemu świadectwa pracy. Ubezpieczony o fakcie ustania stosunku pracy dowiedział się dopiero z pisma ZUS wzywającego go do wyjaśnień. Należy zwrócić uwagę także na fakt, że ubezpieczony wówczas podjął próbę kontaktu z pracodawcą w celu wyjaśnienia sytuacji, jednakże pracodawca nie odbierał telefonu. Ubezpieczony obawiał się bezpośredniego kontaktu z pracodawcą z uwagi na to, iż podczas wcześniejszej wizyty został przez niego pobity. Zatem ubezpieczona przy składaniu wniosku o zasiłek chorobowy (był to czas gdy podlegał jeszcze zatrudnieniu) nie działała z zamiarem wprowadzenia organu w błąd. Nie miał bowiem wtedy świadomości tego, że wkrótce pracodawca rozwiąże z nim umowę o pracę i że będzie potrzebne wyjawienie faktu, iż ma przyznaną rentę inwalidzką z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Takiej świadomości nie posiadał także w dacie wypłacenia mu świadczenia. W ocenie Sądu to organie spoczywał obowiązek niezwłocznego powiązania posiadanych przez siebie informacje – wyrejestrowanie ubezpieczonego przez płatnika składek z ubezpieczenia chorobowego i przyznane prawo do renty inwalidzkiej, czego organ jednak nie uczynił doprowadzając do tego, że świadczenie za nienależny okres zostało wypłacone.

Na uwagę zasługuje również fakt, że sytuacja życiowa i finansowa ubezpieczonego jest trudna biorąc pod uwagę jego wiek i stan zdrowia ubezpieczonego. Ubezpieczony jest osobą schorowaną, prowadzącą samodzielnie gospodarstwo domowe i stan zdrowia nie pozwala mu na podjęcie stałego zatrudnienia (dorabia tylko dorywczo).

Mając na uwadze powyższe, działając na podstawie przywołanych przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd w pkt 1 wyroku zmienił zaskarżoną decyzją w ten sposób, że odmówił ubezpieczonemu M. G. prawa do zasiłku chorobowego za okres od 31 stycznia 2024 roku do 12 lutego 2024 roku i zwolnił go z obowiązku zwrotu pobranego zasiłku chorobowego za ww. okres.

O kosztach sądowych orzeczono w pkt 2 wyroku na podstawie art. 102 k.p.c., odstępując od obciążenia nimi ubezpieczonego mając na uwadze okoliczności sprawy, sytuację życiową i majątkową ubezpieczonego oraz fakt, że ubezpieczony nie przedłużał postępowanie, a konieczne było w sprawie przeprowadzenie pełnego postępowania sądowego w wyniku którego ustalono, że częściowo ubezpieczony ma rację, że nie istniały podstawy do obciążania go obowiązkiem zwrotu pobranego świadczenia.

Sędzia Wiesław Jakubiec