Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Rybniku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 marca 2024 roku

Sąd Rejonowy w Rybniku, V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Wiesław Jakubiec

Protokolant : sekretarz sądowy Izabela Niedobecka-Kępa

po rozpoznaniu w dniu 20 marca 2024 roku w Rybniku

na rozprawie

sprawy z odwołania I. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

z dnia 23 stycznia 2023 roku nr (...)

o zasiłek chorobowy i opiekuńczy

oddala odwołanie.

Sygn. akt V U 115/23

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 23.01.2023 roku, nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. odmówił ubezpieczonej I. K. prawa do zasiłku opiekuńczego za okres od 26.02.2018 r. do 2.03.2018 r. oraz zasiłku chorobowego za okres od 19.08.2019 r. do 7.11.2019 r. z ubezpieczenia chorobowego z tytułu zatrudnienia u płatnika SP ZOZ (...)w R. oraz zobowiązał ją do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego i zasiłku opiekuńczego wraz z odsetkami w łącznej kwocie 10 310, 26 zł. Organ rentowy wskazał, iż ubezpieczona wykorzystał okresy zwolnienia lekarskiego niezgodnie z przeznaczeniem wykonując umowy zlecenia.

W odwołaniu ubezpieczony wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez przyznanie prawa do świadczeń i anulowanie zasądzonej kwoty. W uzasadnieniu wskazała, że w podanych przez organ terminach nie wykonywała pracy.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i podtrzymał wcześniejsze twierdzenia.

Sąd ustalił co następuje:

Ubezpieczona I. K. jest zatrudniona w SP ZOZ (...) w R. na stanowisku pielęgniarki od 1.06.2002 r.

Dodatkowo, 1.06.2018 r. zawarła umowę zlecenia z (...) w K. (któremu z kolei zlecała czynności firma (...) SA w K.) na czas nieokreślony, przedłużaną aneksami. Do zakresu zadań ubezpieczonej w ramach zlecenia należało: odwiedzanie chorych, zmiana opatrunków, wykonywanie czynności higienicznych, dokonywanie oceny stanu pacjenta (z uwzględnieniem skali B.), przygotowanie pacjenta i jego rodziny do samodzielnej opieki na pacjentem. Ubezpieczona miała prowadzić i przekazywać zleceniodawcy dokumentację pacjenta potrzebną do prawidłowego rozliczenia świadczenia udzielanego pacjentowi (tj. kartę wizyt, kartę pomiarów parametrów, kartę procedur, kartę odleżyn, kartę oceny w skali B.) . Zgodnie z postanowieniami umowy ubezpieczona miała otrzymywać z tytułu opieki nad jednym pacjentem kwotę 741 zł brutto (w kolejnych latach kwota wzrastała), w której zawarty był dodatek ministerialny i miał być płatna na podstawie wykazu zawierającego ilość pacjentów objętych opieką. Ubezpieczona czynności miała wykonywać osobiście.

W okresach m.in. od 26.02.2018 r. do 2.03.2018 r. ubezpieczona korzystała z opieki nad dzieckiem, a w okresie od 19.08.2019 r. do 7.11.2019 r. ubezpieczona była niezdolna do pracy z powodu problemów z ciążą.

24.04.2019 r. poważny wypadek samochodowy miał syn ubezpieczonej -P. J.. Przebywał on długi czas w szpitalu . Do domu wrócił 10.05.2019 r. mając niedowład prawej strony. Wymagał pomocy ubezpieczonej. W okresie wakacyjnym przebywał na leczeniu rehabilitacyjnym, po którym jego stan zdrowia uległa znaczącej poprawie.

Z badań prenatalnych przeprowadzonych 7.08.2019 r. wynikało, że trzecie dziecko ubezpieczonej urodzi się z złożona wadą serca atrezją zastawki trójdzielnej z przełożeniem wielkich naczyń i hipoplazją t. płucnej . Płód był wydolny krążeniowo.

Ubezpieczona w okresach 25-28.02.2018 r. i 1.03.2018 r. oraz 1.09.- 31.10.2019 r. wykonywała umowę zlecenia dla (...) w K. ( (...) SA w K.). W ramach zlecenia w latach 2018-2019 ubezpieczona zajmowała się 6 pacjentami, którzy byli w ogólnie dobrym stanie zdrowia, chodziło bardziej o towarzyszenie pacjentom, zakup dla nich leków i ich podanie, drobne czynności pielęgnacyjne.

Decyzją z dnia 23.01.2023 roku, nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. odmówił ubezpieczonej I. K. prawa do zasiłku opiekuńczego za okres od 26.02.2018 r. do 2.03.2018 r. oraz zasiłku chorobowego za okres od 19.08.2019 r. do 7.11.2019 r. z ubezpieczenia chorobowego z tytułu zatrudnienia u płatnika SP ZOZ (...) w R. oraz zobowiązał ją do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego i zasiłku opiekuńczego wraz z odsetkami w łącznej kwocie 10 310, 26 zł.

Dowód: akta organu rentowego:

zestawienie zaświadczeń lekarskich, pismo (...) SA z 18.11.2022 r. , pismo (...) z 18.11.2022 r., pismo (...) w R. z 5.01.2023 r., decyzja z 23.01.2023 r., protokół

umowy zlecenia k. 27-31, 103-109, wyciagi z rachunków bankowych k. 120-122, dokumentacja medyczna k. 123, zeznania świadka D. K. (1) k. 72v, przesłuchanie ubezpieczonej k.24v i 151v, pismo (...) SA z21.09.2023 r. k. 76, pismo (...) k. 78, listy obecności k. 79-102, zeznania świadka P. J. k. 151v

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy w postaci w/w dokumentów, których prawdziwości strony nie kwestionowały, a także w oparciu o zeznania świadków D. K. (1) i P. J. oraz przesłuchanie ubezpieczonej, które wraz z pozostałymi dowodami tworzyły spójny i logiczny obraz przedstawiający stan faktyczny sprawy. Przy czym Sąd dał wiarę zeznaniom świadków i przesłuchaniu ubezpieczonej w zakresie w jakim nie pozostawały w sprzeczności z innymi zgromadzonymi w sprawie dowodami.

Sąd zważył co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Jak stanowi przepis art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512 ze zmianami) zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego.

Na mocy art. 17 ust. 1 ww. ustawy ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia.

Organ rentowy odmówił ubezpieczonej prawa do zasiłków z powodu wykonywania pracy zarobkowej per se, bowiem wykonywanie pracy zarobkowej, niezależnie od jej wpływu na stan zdrowia ubezpieczonego, stanowi samodzielną negatywną przesłankę (podstawę) utraty prawa do zasiłku chorobowego ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 października 2008r., II UK 26/08). Pracą w rozumieniu przepisu art. 17 ust. 1 ustawy jest praca w potocznym tego słowa znaczeniu, w tym także wykonywanie różnych czynności na podstawie różnych stosunków prawnych – stosunku pracy, stosunków o charakterze cywilnoprawnym, a także prowadzenie własnej działalności gospodarczej, samozatrudnienie (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 2012r., I UK 70/12).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, że ubezpieczona utraciła prawo do zasiłku chorobowego i opiekuńczego za okresy wskazane w decyzji.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe jednoznacznie wykazało, iż w okresach orzeczonych niezdolności do pracy i opieki nad dzieckiem, ubezpieczona wykonywała pracę zarobkową (umowa zlecenia za które otrzymała wynagrodzenie). W ocenie Sądu znaczna ilość wykonanych przez ubezpieczoną czynności (potwierdzonych listami obecności i otrzymanym wynagrodzeniem) wyklucza możliwość przyjęcia jednorazowego, incydentalnego zachowania się.

Twierdzenia ubezpieczonej, iż nie wykonywała w ogóle umowy zlecenia w przedmiotowe dni uznać należy za niewiarygodne albowiem gdyby faktycznie w tych dniach ktoś inny ją zastępował (jak twierdzi ubezpieczona) to ta inna osoba otrzymałaby wynagrodzenie od zleceniodawcy i to ta osoba podpisałaby się na listach i przedłożyłaby dokumentację przygotowaną przez siebie. Zauważyć należy, iż w przedstawionych przez zleceniodawcę okresach dokonywane były na listach obecności wpisy świadczące o tym, że ubezpieczona zgłaszała swoją niezdolność do pracy (nie wykonywanie czynności) gdy tak faktycznie było. Logicznym jest zatem, że skoro w przedmiotowych dniach brak jest adnotacji, że ubezpieczona zgłosiła niezdolność do wykonywania zlecenia, a wręcz przeciwnie podpisała się na liście obecności, przedstawiła dokumentację z odbytych wizyt u pacjentów i otrzymała wynagrodzenie za te czynności, to bezsprzecznie potwierdza to fakt, że mimo orzeczonej niezdolności do pracy (lub wykonywania opieki), dokonywała w te dni czynności wynikające z umowy zlecenia. Nawet gdyby przyjąć, że ubezpieczona nie poinformowałaby osoby koordynującej zlecenie, że ktoś inny będzie za nią wykonywała czynności (pomijając, że byłoby to sprzeczne z postanowienia umowy nakazujące osobiste świadczenie), to bezsprzecznie ubezpieczona powinna była przekazać tej innej osobie wynagrodzenie, które by otrzymała za wykonane czynności zlecania, a ubezpieczona nie przedłożyła żadnego dowodu świadczącego o tym, że rozliczyła się z tą inną osobą- podczas przesłuchania zasłaniała się niepamięcią. Zauważyć należy, iż czynności zlecenia- jak twierdziła sama ubezpieczona- nie miały charakteru ciężkiego czy czasochłonnego a ubezpieczona mimo zaawansowanej ciąży (w tym zdiagnozowaną wadą serca dziecka) nie była w złym stanie fizycznym, tylko bardziej psychicznym. Ubezpieczona wskazywała, że aby zająć myśli starała się pracować jak najdłużej w (...), a zatem była też w stanie wykonywać nieobciążające zbytnio czynności z umowy zlecenia, tym bardziej, że jak wskazywała zarówno ubezpieczona jak i świadek D. K. (jej mąż) znajdowali się w tym okresie w trudnej sytuacji finansowej, a nadto starali się przygotować na wydatki wynikającego z ewentualnego leczenia dziecka, które miało się urodzić z wadą serca. Ubezpieczona wskazywała, że nie mogła wykonywać zlecenia, gdyż musiała się opiekować synem, który miał w roku 2019 poważny wypadek samochodowy. Z zestawienia dat wynika jednak, że okres opieki który wzięła na niego nie dotyczy spornych dat, a ponadto jej syn większość czasu leczenia, a później rehabilitacji spędził w szpitalach. Nie są zgodne z prawdą twierdzenia ubezpieczonej, że z umowy zlecenia otrzymywała wynagrodzenie bez względu na to czy wykonywała czynności czy nie, bo dotyczyło to jedynie wysokości dodatku ministerialnego.

Wykonywane przez ubezpieczonego w okresie niezdolności / sprawowania opieki czynności bezsprzecznie były wykorzystaniem zwolnienia lekarskiego niezgodnie z jego przeznaczeniem. Wykonywane czynności utrudniły proces leczenia i rekonwalescencji.

Tym samym uznać należy, że ubezpieczona utraciła prawo do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego za przedmiotowy okres.

Ubezpieczona jest także zobowiązana do zwrotu pobranych zasiłków.

Jak stanowi przepis art. 84 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 121 j.t. ze zm) osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu, wraz z odsetkami, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, z uwzględnieniem ust. 11.

Na podstawie art. 84 ust. 2 ustawy systemowej, za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się: 1) świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania; 2) świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia.

Tutejszy Sąd podziela stanowiska Sądu Najwyższego w zakresie określenia zachowań kwalifikowanych jako świadome wprowadzenie w błąd organu rentowego do których zalicza się bezpośrednie oświadczenie nieprawdy we wniosku o świadczenie, przemilczenie przez wnioskodawcę faktu mającego wspływ na prawo do świadczenia oraz okoliczność domniemanego współdziałania wnioskodawcy z innymi podmiotami we wprowadzeniu w błąd organu rentowego (niepubl. wyrok Sądu Najwyższego z 27.01.2011r., II UK 194/10).

Z okoliczności sprawy wynika, że ubezpieczona miała świadomość tego, że przebywając na zwolnieniu lekarskim powinna powstrzymywać się od innych aktywności tj. wykonywania czynności z tytułu umowy zlecenia za które otrzymywał wynagrodzenie Zatem należy przyjąć, iż wypłata zasiłku nastąpiła na podstawie świadomego wprowadzenia przez ubezpieczoną w błąd organu rentowego wypłacającego świadczenie na skutek przemilczenia przez ubezpieczoną okoliczności powodujących utratę prawa do zasiłku. Ubezpieczona powinna była poinformować organ dokonujący wypłaty świadczeń, iż podjęła aktywność stanowiącą pracę zarobkową. Jeżeli ubezpieczona jak w niniejszej sprawie w spornych okresach miał wystawione zaświadczenia lekarskie, a jednocześnie, co ustalono bezspornie w niniejszym postępowaniu, w tych samym okresach świadczy pracę zarobkową wykonując czynności z tytułu umowy zlecenia oto niewątpliwie wprowadził w ten sposób w błąd organ rentowy co do okoliczności warunkujących powstanie prawa do zasiłków. Zatem, ubezpieczona nie ma prawo do zasiłku chorobowego i opiekuńczego, a pobrane świadczenia są świadczeniem nienależnym i powinny zostać zwrócone.

Mając na uwadze powyższe, Sąd działając na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.