Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Rybniku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 listopada 2024 roku

Sąd Rejonowy w Rybniku, V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Wiesław Jakubiec

Ławnicy: -/-

Protokolant : starszy sekretarz sądowy Izabela Niedobecka-Kępa

po rozpoznaniu w dniu 13 listopada 2024 roku w Rybniku

na rozprawie

sprawy z powództwa A. J.

przeciwko (...) S.A. w W.

o ustalenie pracy w szczególnych warunkach

1.  oddala powództwo.

2.  odstępuje od obciążania powoda kosztami postępowania.

sygn. akt V P 299/24

UZASADNIENIE

Powód A. J. wniósł przeciwko pozwanemu (...) S.A. z siedzibą w W. pozew o ustalenie wykonywania pracy w szczególnych warunkach w okresach od 12 sierpnia 1985 roku do 28 lutego 1986 roku oraz od 11 maja 1989 roku do 26 grudnia 2002 roku na stanowisku telemontera i zasądzenie kosztów postępowania. W uzasadnieniu powód wskazał, że wykonywał pracę od 12 sierpnia 1985 roku do 28 lutego 1986 roku na stanowisku telemontera liniowego w (...) w R. w pełnym wymiarze czasu pracy. Dodał, że stosunek pracy ustał w wyniku powołania powoda do służby wojskowej, a po powrocie ze służby wojskowej w dniu 11 maja 1989 roku podjął ponownie ww. pracę, którą wykonywał do 26 grudnia 2002 roku. Wskazał, że w okresie świadczenia pracy przysługiwały mu posiłki profilaktyczne, a pracę wykonywał w zespole dwuosobowym. Podniósł, że zwracał się do pozwanego o sprostowanie świadectwa pracy i uwzględnienie, że praca powoda była wykonywana w warunkach szczególnych, jednakże bezskutecznie. Dodał, że ma interes prawny, gdyż roszczenie powoda ma wpływ na uprawnienia wynikające z prawa pracy oraz ubezpieczeń społecznych.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów postępowania. W uzasadnieniu wskazał, że wystawione powodowi świadectwo pracy jest prawidłowe, gdyż odzwierciedla rzeczywisty stan świadczonej pracy, którą potwierdzają akta osobowe powoda i dokumentacja. Podniósł, że powód nie wykonywał pracy stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach lub szczególnych charakterze.

W piśmie z 23 września 2024 roku powód potrzymał swoje dotychczasowe stanowisko. Podniósł, że aktualnie nie inicjował postępowania przed ZUS w przedmiocie świadczeń emerytalnych, a ustalenie wykonywania pracy w szczególnych warunkach będzie powodowi potrzebne w przyszłości z uwagi na przysługujący mu dodatek finansowy do świadczeń emerytalnych.

Sąd ustalił co następuje:

Powód A. J. był zatrudniony u poprzednika prawnego pozwanego w (...) w R. w okresie od 1 września 1982 roku do 11 sierpnia 1985 roku odbywał naukę w (...) Szkole (...) od 12 sierpnia 1985 roku do 28 lutego 1986 roku na stanowisku telemontera, a stosunek pracy został rozwiązany w wyniku wypowiedzenia przez powoda pracy. W dniu 28 lutego 1986 roku zostało powodowi doręczone świadectwo pracy.

Powód od marca 1986 roku do marca 1989 roku został powołany do wojska.

Kolejno powód był zatrudniony u poprzednika prawnego pozwanego- w (...) S.A. (...) w B. w okresie od 11 maja 1989 roku do 26 grudnia 2002 roku na stanowisku telemontera w pełnym wymiarze czasu pracy, a stosunek pracy między stronami ustał w wyniku porozumienia stron – art. 30 §1 pkt 1 k.p. W dniu 26 grudnia 2002 roku zostało sporządzone powodowi świadectwo pracy. W pkt 8 świadectwa nie wskazano, by powód wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Powód nie występował o sprostowanie ww. świadectw pracy w zakresie punktu dotyczącego okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Praca powoda polegała też na pracach związanych z konserwacją i remontem sieci napowietrznych. Powód pracował wówczas w zespole dwuosobowym i otrzymywał posiłki regeneracyjne. Powód pracował także w porach zimowych i miał dyżury nocne. Powód początkowo był uczniem M. S. (instruktor nauki zawodu). Od 1985 roku powód pracował z M. S. w terenie przy napowietrznych liniach.

Powód, za namową M. S., złożył w 2023 r. pozwanej wniosek o ponowne wystawienie świadectwa pracy uwzględniające, że w okresach od 12 sierpnia 1985 roku do 28 lutego 1986 roku oraz od 11 maja 1989 roku do 26 grudnia 2002 roku wykonywał pracę w szczególnych warunkach na stanowisku telemontera.

Pismem z 24 maja 2023 roku pozwana poinformowała powoda, że po analizie akt osobowych powoda dotyczących zatrudnienia w (...) w R. w okresie od 1 września 1982 roku do 11 sierpnia 1985 roku brak podstaw do wystawienia świadectwa potwierdzającego zatrudnienie w szczególnych warunkach lub w szczególnych charakterze. Nadto pozwany wskazał, że świadczona przez powoda praca w ww. okresie nie była stała i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze. Zaś zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w sprawach wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnych charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku. Nazwa stanowiska nie jest równoznaczna z wykonywaniem pracy stale w pełnym wymiarze w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze, zaś ww. Zarządzeniu nie figuruje stanowisko: uczeń praktycznej nauki zawodu.

Nadto pismem z 24 maja 2023 roku pozwana poinformowała powoda, że po analizie akt osobowych powoda dotyczących zatrudnienia w (...) S.A. (...) w B. w okresie od 11 maja 1989 roku do 26 grudnia 2002 roku brak podstaw do wystawienia świadectwa potwierdzającego zatrudnienie w szczególnych warunkach lub w szczególnych charakterze. Nadto pozwany wskazał, że świadczona przez powoda praca w ww. okresie nie była stała i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze. Zaś zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w sprawach wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnych charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku. Nazwa stanowiska nie jest równoznaczna z wykonywaniem pracy stale w pełnym wymiarze w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze.

Dowód: akta osobowe: świadectwo ukończenia zasadniczej szkoły zawodowej, umowa o pracę z 01.07.1982 r., umowa o pracę z 27.06.1985 r., rozwiązanie umowy o pracę z 31.01.1985 r., świadectwo pracy, zakresy czynności, porozumienie stron wynikających z umowy warunków pracy i płacy, nadto w aktach sprawy: świadectwo pracy z 28.02.1986 r. k. 5-5v, świadectwo pracy z 26.12.2002 r. k. 6-7, umowa o pracę z 27.06.1985 r. k. 8-8v, pismo pozwanego z 24.05.2023 r. k. 9-10, pismo pozwanego z 21.10.2021 r. dotyczące świadectwa pracy M. S. k. 11, zasady przyznawania i wypłacania dodatku za pracę wykonywaną w warunkach szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych k. 23-24, ponadzakładowy okład zbiorowy pracy k. 25-41 wraz z załącznikami k. 42-47, zarządzenie nr 6 Prezesa Zarządu z 03.04.1992 r. k. 48-58v, zeznania świadka M. S. k. 80v i przesłuchanie powoda k. 80v

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o akta osobowe powoda i dokumenty oraz zeznania świadka M. S. i przesłuchania powoda. Sąd na podstawie art. 235 ² §1 pkt 2 i 5 k.p.c. pominął dowód z zeznań pozostałych świadków, tj. W. M., J. G., Z. N. albowiem sprawa została w całości wyjaśniona w oparciu o zebrany w sprawie materiał dowodowy, nadto przesłuchanie ww. świadków służyłoby wyłączenie przedłużeniu się postępowania które należało zakończyć z uwagi na stwierdzony brak interesu prawnego (dalsze prowadzenie postępowania dowodowego było bezprzedmiotowe). Nadto na marginesie Sąd wskazuje, że ww. świadkowie nie byli pracownikami porównawczymi względem powoda z uwagi na inne zakresy obowiązków, czy inny okres zatrudnienia.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Powód dochodził roszczenia o ustalenie wykonywania pracy w szczególnych warunkach w okresach od 12 sierpnia 1985 roku do 28 lutego 1986 roku oraz od 11 maja 1989 roku do 26 grudnia 2002 roku na stanowisku telemontera

Zgodnie z art. 189 k.p.c. powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Możliwość dochodzenia przez powoda świadczeń z określonego stosunku prawnego wyklucza istnienie interesu prawnego w ustaleniu tego stosunku. Interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c. istnieje wówczas, gdy ma miejsce niepewność co do prawa lub stosunku prawnego. Interes prawny musi istnieć i być interesem konkretnym, a nie mogącym pojawić się dopiero w przyszłości, mogącym wystąpić hipotetycznie w przyszłości. Na podstawie art. 189 k.p.c. można dochodzić jedynie ustalenia istnienia prawa lub stosunku prawnego. Nie można natomiast żądać ustalenia stanu faktycznego lub faktu (wyrok SN z 5.10.1982 r., III CRN 244/82, LEX nr 8469). W niniejszej sprawie przedmiotem powództwa nie jest wprawdzie bezpośrednie ustalenie stosunku prawnego lub prawa, ale faktu prawotwórczego, od którego uzależnione jest powstanie prawa, co w istocie zmierza do ustalenia prawa i może być przedmiotem powództwa ustalającego (por. orzeczenie SN z 11.09.1953 r., I C 581/53, OSN 1954 z. III poz. 65). Powództwo o ustalenie nie może zmierzać do uzyskania dowodów, które miałyby być wykorzystane w innym postępowaniu (orzeczenie Sądu Najwyższego z 23 lutego 1999 r., I PKN 597/98).

Powód nie ukrywał, że ustalenie wykonywania pracy w szczególnych warunkach potrzebne mu będzie na przyszłość, w celu uzyskania dodatkowych świadczeń do emerytury. W ocenie Sądu powód składając niniejszy pozew, zaczął w sposób nieuprawniony poszukiwać w niniejszym postępowaniu dowodów w celu uzyskania w przyszłości odpowiednich świadczeń wynikających z ubezpieczeń społecznych.

Jak wynika z przesłuchania powoda, złożył pozew dlatego że dowiedział się, że inni pracownicy, którzy aktualnie starają się o świadczenie emerytalne, muszą udowadniać okresy pracy w szczególnych warunkach w postępowaniu przed organem rentowym i chciał tego uniknąć w przyszłości. Zauważyć należy, że zeznania każdego z zawnioskowanych przez powoda świadków obarczone są dozą niewiarygodności, gdyż np. wnioskowany jako świadek W. M. pozostawał w zatrudnienia u pozwanej (jej poprzedniczek prawnych) w okresie od 1 sierpnia 1979 roku do 30 czerwca 1988 roku i od 1 grudnia 1989 roku do 30 kwietnia 2022 roku, świadek ten nie miał także wystawionego świadectwa pracy we szczególnych warunkach, nadto toczy się postępowanie z jego odwołania przed Sądem Okręgowym w Rybniku IV Wydziałem Pracy i Ubezpieczeń Społecznych postępowanie przeciwko ZUS. Z Kolei świadek J. G. posiadał inny niż powód zakres obowiązków pracowniczych i dlatego otrzymał od pozwanej świadectwo pracy z uwzględnieniem wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Z. N. pozostawał w stosunku pracy z pozwaną od 16 listopada 1987 roku do 31 maja 2005 roku i otrzymał świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach jedynie w okresie od 16 listopada 1987 roku do 31 marca 1993 roku, a to w związku z wykonywaniem pracy na stanowisku instruktora technicznego. Przy czym w okresie od 1 stycznia 1989 roku do 31 marca 1993 roku miał powierzone obowiązki kierownika kolumny. Nadto w lutym 2014 roku przed Sądem Okręgowym w Gliwicach Ośrodkiem Zamiejscowym w Rybniku IX Wydziale Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie o sygn. akt IX U 2110/13 toczyło się postępowania z odwołania świadka przeciwko ZUS. Również świadek M. S. zeznał, że nie pracował przez cały wnioskowany okres z powodem. Nadto otrzymał świadectwo pracy, w którym wskazano, że w okresie od 1 września 1980 roku do 30 czerwca 1986 roku wykonywał pracę w szczególnych warunkach albowiem w zakres jego obowiązków wchodziły takie prace i nadto zadbał o to, gdyż starał się już w tamtym okresie o uzyskania emerytury pomostowej.

Pamiętać należy, iż powodowi pracodawca wydając świadectwa pracy, zawarł pouczenia, w których wskazał, że powód mógł się od nich odwołać w wyznaczonym terminie do pracodawcy i kolejno do Sądu Pracy . Powód w ustawowym terminie nie zakwestionował ww. świadectw (ich treści). Pracownik powinien być świadomy swych uprawnień (w tym także uprawnień emerytalnych) i wykazać się co najmniej przeciętną przezornością w staraniu o własne sprawy. Aktualnie powód próbuje uzyskać przed tut. Sądem dowód, który chce wykorzystać w innym postępowaniu dotyczącym uprawnienia do świadczeń emerytalnych w przyszłości. Podkreślić należy, iż w przyszłości, w tym innym postępowaniu (tj. w postępowaniu o przyznanie świadczeń emerytalnych) powód nie jest pozbawiony możliwości dowodzenia okoliczności wykonywania pracy w szczególnych warunkach, w tym zgłoszenia wniosku o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków. Organ rentowy samodzielnie ustala okresy przebyte w ubezpieczeniu i inne przesłanki warunkujące nabycie prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych, bowiem całokształt postępowania dotyczącego nabycia prawa do świadczenia z tytułu ubezpieczenia społecznego należy do tego organu zgodnie z art. 83 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U.2015.121 ze zm.).

Ugruntowane jest już stanowisko doktryny i judykatury (m.in. postanowienie SN z 19.01.2012 r., I PK 108/11, LEX nr 1215409 i wskazane tam orzecznictwo; uchwała SN z 8.02.1979 r., III PZP 17/78, OSNC 1979/7-8/143, uchwała SN z 17.06.1987 r., III PZP 19/87, OSNC 1988/10/132), że pracownik nie ma interesu prawnego w wytoczeniu powództwa o ustalenie stosunku pracy (jego treści), gdy wnosi takie powództwo w celu uzyskania orzeczenia, które ma służyć ustaleniu dowodów lub faktów w innym postępowaniu, w szczególności w sprawach zakresu ubezpieczeń społecznych (o emeryturę, rentę, świadczenie przedemerytalne, zasiłek dla bezrobotnych, świadczenia społeczne z tytułu choroby zawodowej). Powód - z ominięciem przepisów regulujących postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych i przepisów regulujących sprostowanie świadectwa pracy – wyrokiem wydanym w niniejszej sprawie chciałby uzyskać środek dowodowy potwierdzający fakt mający znaczenie dla potrzeb postępowania o ustalenie prawa do świadczeń emerytalno-rentowych, a taka sytuacja jest niedopuszczalna. Skoro kwalifikacja określonej pracy jako wykonywanej w szczególnych warunkach dla celów emerytalno-rentowych może być dokonywana wyłącznie w postępowaniu przed organem rentowym w sprawie o przyznanie świadczenia z ubezpieczeń społecznych (lub w postępowaniu sądowym wywołanym wniesieniem odwołania od decyzji organu rentowego), to pracownik wytaczający w tej materii przed sądem pracy powództwo o ustalenie nie wykazuje w ogóle interesu prawnego w rozumieniu art. 189 k.p.c., niezależnie od tego przeciwko komu (pracodawcy, czy organowi rentowemu) skierował pozew (postanowienie SN z 19.01.2012 r., I PK 108/11, LEX nr 1215409).

Podkreślić należy, iż powód w 2023 roku wystąpił do pozwanego o zmodyfikowanie wystawionych mu już w 1986 roku i 2002 roku świadectw pracy i rozważenie ich zmiany pod kątem uwzględnienia iż wykonywana pracy odbyła się w szczególnych warunkach. Niezrozumiała jest zmiana stanowiska powoda, który uznał, że skoro nie otrzymał dogodnego dla siebie świadectwa pracy to złoży pozew o ustalenie wykonywania pracy w szczególnych warunkach w okresach od 12 sierpnia 1985 roku do 28 lutego 1986 roku oraz od 11 maja 1989 roku do 26 grudnia 2002 roku na stanowisku telemontera.

Podkreślić należy, że dochodzenie przez powoda świadczeń emerytalnych przy uwzględnieniu jego pracy w szczególnych warunkach jest sprawą otwartą. Jak słusznie wskazał pozwany „świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach” pracodawca zobowiązany jest je wydać na podstawie posiadanej dokumentacji pracowniczej i musi ono odzwierciedlać tylko te fakty, które z tej dokumentacji wynikają. Na razie zebrany materiał dowodowy (w tym zeznania świadka) wcale jednoznacznie nie potwierdzają, że powód przez cały okres swojego zatrudnienia u pozwanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę na stanowisku telemontera (praca na wysokościach itd.). Nie wynika to również z zakresu obowiązków powoda jakie znajdują się w jego aktach osobowych. Również fakt otrzymywania posiłków regeneracyjnych, wykonywania pracy w porach nocnych i okresach zimowych nie potwierdza jeszcze ww. okoliczności.

Mając powyższe na uwadze Sąd w pkt 1 wyroku oddalił powództwo.

Uwzględniając okoliczności sprawy Sąd odstąpił, na podstawie art. 102 k.p.c., od obciążania powoda kosztami postępowania (pkt 2 wyroku).