Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Rybniku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 października 2022r.

Sąd Rejonowy w Rybniku Wydział IV Rodzinny i Nieletnich

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia SR Katarzyna Rybczyńska

Protokolant: Dorota Krupińska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 października 2022r. w R.

sprawy z powództwa małoletniej S. M. C. reprezentowanej przez matkę D. K.

przeciwko B. C.

o alimenty

1)  zmienia wyroku zaoczny Sądu Rejonowego w Rybniku z 12 listopada 2021 roku w sprawie o sygnaturze akt IV RC 279/21 w ten sposób, że powództwo oddala;

2)  odstępuje od obciążania stron kosztami procesu.

Sygn. akt IV RC 279/21

UZASADNIENIE

wyroku z 13 października 2022 roku

Pozwem z 17 czerwca 2021 r. małoletnia powódka S. M. C. działająca przez matkę D. K. domagała się zasądzenia od pozwanej B. C. alimentów w wysokości po 1.000 zł miesięcznie płatnych do rąk przedstawicielki ustawowej - matki małoletniej do 10 dnia każdego miesiąca wraz z odsetkami ustawowymi w przypadku zwłoki w płatności którejkolwiek z rat.

W uzasadnieniu pozwu podniesiono, że małoletnia pochodzi z nieformalnego związku matki małoletniej i S. C. – obecnie S. O.. Małoletnia obecnie mieszka wraz z matką w Stanach Zjednoczonych. Powódka ma 13 lat. Uczęszcza do gimnazjum. Uczy się również w szkole muzycznej. Miesięczne koszty utrzymania małoletniej są zdecydowanie wyższe od kosztów utrzymania w Polsce. Co prawda matka małoletniej pracuje, ale nie jest w stanie pokryć w całości wszystkich kosztów utrzymania córki. Tymczasem pozwana posiada dochody w postaci świadczenia emerytalnego, jest właścicielką domu, nie ma na utrzymaniu innych osób, zatem posiada możliwości płacenia alimentów na wnuczkę. Strona powodowa wywodzi swoje roszczenie z obowiązku alimentacyjnego zobowiązanego w dalszej kolejności, który powstaje dopiero wtedy gdy, osoba zobowiązana nie jest w stanie czynić zadość swemu obowiązkowi lub gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub obciążone nadmiernymi trudnościami.

Pozwana nie złożyła w terminie odpowiedzi na pozew.

Wyrokiem zaocznym z 12 listopada 2021 roku Sąd zasądził od pozwanej alimenty w wysokości po 1.000 zł miesięcznie płatnych z góry, począwszy od 17 czerwca 2021 r. do dnia 10 każdego miesiąca, z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w terminie płatności którejkolwiek rat, do rąk matki małoletniej.

W sprzeciwie od wyroku zaocznego pozwana żądała uchylenia tego wyroku w całości, oddalenia powództwa w całości oraz zasądzenia od strony powodowej na rzecz pozwanej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych. Pozwana wskazała, że wyrok zaoczny zapadł na posiedzeniu niejawnym z uwagi na niezłożenie przez pozwaną w terminie odpowiedzi na pozew, co wynikało z tego że pozwana przebywała na zwolnieniu lekarskim. Jednocześnie podniosła, że nie jest emerytką, prowadzi działalność gospodarczą w zakresie sprzedaży oraz usług kosmetycznych. Obecnie jest zatrudniona w czeskiej firmie, ale pozostaje na zwolnieniu lekarskim i otrzymuje w związku z tym świadczenie chorobowe w niepełnej wysokości. Nadto od 10 lat leczy się na depresję. Pozwana ma na utrzymaniu 21- letnią, studiującą córkę. Pozwana podniosła również, że nie zna małoletniej powódki, wnuczka urodziła się na terenie Wielkiej Brytanii. Pozwana nie posiada także kontaktu z synem- ojcem małoletniej powódki. Pozwana z uwagi na swoją sytuację zdrowotną i finansową nie jest w stanie partycypować w kosztach utrzymania wnuczki. W pierwszej kolejności koszty utrzymania powinni ponosić rodzice. Jak zaś wynika z pozwu matka powódki pracuje i osiąga wynagrodzenie pozwalające na ponoszenie usprawiedliwionych kosztów utrzymania małoletniej powódki.

W piśmie procesowym z 01 marca 2022 strona powodowa wskazała, że nie jest prawdą, iż pozwana znajduje się w złej kondycji finansowej i nie stać jej na świadczenie alimentacyjne na rzecz małoletniej wnuczki. Pozwana pracuje zawodowo, jest właścicielką kilku nieruchomości na terenie R., co wynika z przedłożonych przez samą pozwaną dokumentów. Nie tylko prowadzi działalność gospodarczą pod firmą (...) PW B. C. z siedzibą w R., ale również jest zatrudniona w czeskiej firmie, zatem posiada dwa niezależne źródła dochodu. Pozwana nie przedstawiła dokumentów, z których wynikałoby, że prowadzona działalność gospodarcza przynosi stratę. Z dokumentacji dołączonej do pozwu wynika natomiast, że pozwana jest właścicielką budynku mieszkalnego przy ul. (...) w R. oraz przy ul. (...) w R.. Pozwana jest zatem osobą relatywnie zamożną.

Na rozprawie w dniu 22 marca 2022 roku pełnomocnik strony powodowej podtrzymał żądanie pozwu. Pełnomocnik pozwanej wniósł i wywodził jak w sprzeciwie od wyroku zaocznego.

Na rozprawie w dniu 21 kwietnia 2022 roku pełnomocnik strony powodowej podtrzymał żądanie pozwu, pełnomocnik pozwanej żądał oddalenia powództwa i zasądzenia od strony powodowej na rzecz pozwanej kosztów procesu, wskazując, że umowa o pracę w Czechach uległa rozwiązaniu, pozwana ma na utrzymaniu córkę, natomiast matka małoletniej powódki jest właścicielką nieruchomości położonej w R., z której mogłaby czerpać korzyści.

Przewodnicząca otwarła rozprawę na posiedzeniu 28 kwietnia 2022 roku celem ustalenia, czy matka małoletniej powódki jest właścicielką mieszkania położonego w R..

W toku uzupełniającego przesłuchania pozwanej w dniu 26 lipca 2022 roku pozwana sprecyzowała swoją aktualną sytuację majątkową i zarobkową.

Po rozprawie w dniu 29 września 2022 roku Przewodniczący postanowił zamknąć rozprawę, gdyż pełnomocnicy stron nie zgłaszali już żadnych dalszych wniosków dowodowych i podtrzymali swoje stanowisko w sprawie.

Na rozprawie w dniu 13 października 2022 roku Przewodniczący postanowił otworzyć rozprawę celem złożenia dokumentów. Pełnomocnicy stron podtrzymali swoje stanowisko. Pełnomocnicy stron nie zgłaszali wniosków dowodowych i podtrzymali swoje stanowisko w sprawie.

Sąd ustalił:

Małoletnia S. M. C. urodzona (...) pochodzi z nieformalnego związku (...). Ma obywatelstwo polskie, obecnie mieszka w Stanach Zjednoczonych Ameryki.

Małoletnia powódka ma 14 lat, uczęszcza do publicznego gimnazjum, nadto uczy się gry na pianinie w prywatnej szkole muzycznej. Przez pierwszych siedem lat życia mieszkała w Anglii. Od siedmiu lat zamieszkuje w Stanach Zjednoczonych. U małoletniej występuje przykurcz mięśnia łydkowego, w związku z czym korzysta ona z nieodpłatnych wizyt u fizjoterapeuty.

Koszty utrzymania małoletniej kształtują się następująco:

- wyżywienie 200-250 dolarów miesięcznie,

- odzież 150 dolarów miesięcznie,

- środki czystości 100 dolarów miesięcznie,

- szkoła muzyczna 186 dolarów miesięcznie,

- zaopatrzenie szkolne 50 dolarów miesięcznie,

- kieszonkowe 50 dolarów miesięcznie

- lekarstwa doraźne 50 dolarów miesięcznie

- wydatki związane z wypoczynkiem 80 dolarów

Małoletnia mieszka wraz matką w domu. Matka małoletniej zaciągnęła kredyt na kupno domu w Stanach Zjednoczonych, skorzystała również z pieniędzy otrzymanych od swoich dziadków. Na koszty utrzymania domu składają się: rata kredytu w wysokości 1031,67 dolarów miesięcznie, opłaty w postaci Internetu, wody, prąd, gaz, śmieci – 400 dolarów, telefon 100 dolarów. Matka małoletniej pracuje zawodowo na podstawie umowy o pracę. Jest zatrudniona jako generalny menager. Osiąga dochód w wysokości 2600-2800 dolarów miesięcznie, wynagrodzenie bywa wyższe, jeśli wykonuje nadgodziny.

Matce małoletniej przysługuje prawo do spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego położonego w R..

(...) pomagają jej zamieszkujący w M. dziadkowie.

Ojciec małoletniej powódki S. C. obecnie O. jest synem B. C.. S. C. od urodzenia nie utrzymuje kontaktu z małoletnią powódką, ani nie łoży na jej utrzymanie. Wyrokiem zaocznym Sądu Rejonowego w Rybniku z 30 września 2019 roku w sprawie IV RC 401/19 zasądzono od ojca małoletniej alimenty w kwocie 1.000 zł miesięcznie poczynając od 8 sierpnia 2019 roku, płatne do dnia 10-tego każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie za opóźnienie w terminie płatności którejkolwiek z rat. Pomimo prawomocnego wyroku ojciec małoletniej w ogóle nie partycypuje w jej utrzymaniu. Brak z nim kontaktu. Prowadzona egzekucja komornicza okazała się bezskuteczna. S. O. został wpisany do Rejestru Dłużników Niewypłacalnych. Organowi egzekucyjnemu nie udało się ustalić żadnych składników majątku ojca małoletniej ani miejsca jego pobytu. Ojciec małoletniej ma przy tym świadomość, że jest zobowiązany do alimentów. Obecnie nie ma z nim kontaktu.

Pozwana ma 58 lat. Do 19 października 2022 roku była zatrudniona u czeskiego pracodawcy- firmy (...) jobs s.r.o.. Z zawodu jest kosmetyczką. Prowadzi działalność gospodarczą pod firmą (...) zajmujące się sprzedażą rzeczy używanych w sklepie znajdującym się w C. oraz drobnymi usługami kosmetycznym w niewielkim gabinecie położonym w R., wykonuje podstawowe zabiegi. Pozwana nie ma zbyt wielu klientów. Nie świadczy usług mobilnych. Obecnie nie zatrudnia pracowników na podstawie umowy o pracę, natomiast współpracuje od 15 lat z jedną pracownicą na podstawie umowy zlecenia. Pozwana osiąga dochód z prowadzonej działalności w wysokości ok. 2000 złotych miesięcznie. Przed pandemią pozwana osiągała wyższe dochody. Pozwana posiada zadłużenie w ZUS oraz w Urzędzie Skarbowym. Pozwana jest rozwódką. Na jej utrzymaniu pozostaje córka, która studiuje i mieszka we W.. Pozwana ma zasądzone alimenty na córkę w kwocie 600 złotych. Pozwana nie ma kontaktu z synem S. C. obecnie O., którego utrzymywała do ukończenia przez niego 19 roku życia. Pozwana zamieszkuje w domu położonym w R. przy ul. (...). Dom stanowi współwłasność z byłym małżonkiem pozwanej, gdyż po rozwodzie nie przeprowadzono podziału majątku. Na dom zaciągnięto kredyt hipoteczny we frankach. Ani pozwana ani były mąż nie regulują rat, które obecnie wynoszą 3.000 złotych. Pozwana chce sprzedać tę nieruchomość, jednak nie możne znaleźć nabywcy. Nadto przeciwko pozwanej prowadzona jest egzekucja komornicza. Pozwana nie posiada oszczędności, korzysta z pomocy finansowej własnej matki - emerytki. Dokłada się do utrzymania samochodu koleżanki, z którego korzysta w razie potrzeby.

Koszty utrzymania domu kształtują się następująco:

- gaz w sezonie grzewczym 600-700 zł miesięcznie,

- prąd 95 zł miesięcznie (190 zł co dwa miesiące),

- woda 100-110 złotych miesięcznie,

- śmieci 10 zł miesięcznie (30 zł na kwartał),

Koszty utrzymania pozwanej wynoszą:

- środki czystości, kosmetyki 30 zł miesięcznie,

- leki 60 zł miesięcznie

- wizyty lekarskie - jedna 150 zł.

Pozwana praktycznie nie zna małoletniej powódki. Była u niej w Anglii tuż po jej narodzinach, od tego czasu nie widziała się z małoletnią. Nie utrzymuje z nią kontaktu.

Dowód: dokumenty stanu cywilnego k. 7-9, odpis wyroku zaocznego z dnia 30.09.2019 r. k. 10, postanowienie SR w Gliwicach k. 11 i następne, zaświadczenie komornika K. K. k. 16, umowa najmu k. 58 i następne, pismo Naczelnika Urzędu Skarbowego k. 62, rachunki k. 64, akta SR w Rybniku sygn. IV RC 401/19, zaświadczenie lekarskie k. 61, dane (...) k. 97-98, dokument dotyczący zasiłku chorobowego k. 135-136, zeznania D. K. k. 101, zeznania B. C. k. 101-102, uzupełniające zeznania pozwanej k. 126, odpis urodzenia ojca małoletniej k. 108

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dowody przeprowadzone w sprawie, powyżej opisane. Zgromadzony materiał dowodowy w postaci dokumentów sąd ocenił jako spójny, logiczny i wzajemnie się uzupełniający. Dowody te korespondowały ponadto z zeznaniami pozwanej, które sąd ocenił jako wiarygodne, logiczne i spójne. Zeznania te korespondują z przedłożonymi dokumentami. Jednocześnie Sąd nie znalazł podstaw do kwestionowania zeznań matki małoletniej powódki, choć wiedzę o sytuacji pozwanej czerpała ona pośrednio z relacji ojca małoletniej, gdy ostatnio miała z nim kontakt.

Sąd uznał niniejszą sprawę za wyjaśnioną do merytorycznego rozstrzygnięcia.

Sąd zważył:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

W myśl ogólnej zasady wyrażonej w art. 128 k.r.i.o. obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Nadto, według art. 129 § 1 k.r.i.o. obowiązek alimentacyjny obciąża zstępnych przed wstępnymi, a wstępnych przed rodzeństwem; jeżeli jest kilku zstępnych lub wstępnych - obciąża bliższych stopniem przed dalszymi.

Niemniej, aby obowiązek alimentacyjny powstał po stronie zobowiązanego w dalszej kolejności konieczne jest wykazanie istnienia określonych przesłanek. Zgodnie bowiem z art. 132 k.r.i.o. obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności powstaje dopiero wtedy, gdy nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności albo gdy osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi lub gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami.

Obowiązek alimentacyjny względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie spoczywa – zgodnie z art. 133 § 1 k.r.i.o. przede wszystkim na rodzicach (chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania). W odniesieniu do pozostałych zobowiązanych, tj. zobowiązanych w dalszej kolejności, uprawnionym do świadczeń alimentacyjnych jest tylko ten, kto znajduje się w niedostatku (art. 133 § 2 k.r.i.o.).

Pozwana niewątpliwie należy do kręgu osób potencjalnie zobowiązanych w myśl art. 128 k.r.i.o. Jest ona matką zobowiązanego do alimentów ojca małoletniej i wstępną (babką) małoletniej powódki, co pozwala stosować względem niej art. 129 § 1 k.r.i.o.

Zgodnie z ogólnymi regułami procesu na stronie powodowej spoczywał ciężar wykazania, że zachodzą dalsze okoliczności pozwalające obciążyć zobowiązaniem alimentacyjnym pozwaną, określone w art. 132 i art. 133 § 2 k.r.i.o. (art. 6 k.c.). W tym zakresie strona powodowa nie wykazała jednak istnienia przesłanek określonych we wskazanych przepisach.

Jak bezsprzecznie wynika z przeprowadzonych przed Sądem dowodów ojciec małoletniej powódki jako osoba zobowiązana w pierwszej kolejności, nie czyni zadość obowiązkowi alimentacyjnemu wynikającemu z orzeczenia sądowego. Nie reguluje alimentów dobrowolnie, a przeprowadzone wobec niego postępowanie egzekucyjne nie przyniosło żadnych rezultatów. Nie wiadomo gdzie obecnie przebywa, nie ma z nim kontaktu. Niemniej nie oznacza to, że automatycznie obowiązek alimentacyjny spada na matkę zobowiązanego, a babkę małoletniej powódki. Ustalono bowiem, że dochody matki małoletniej powódki wystarczają na pokrycie podstawowych kosztów utrzymania dziecka. Matka jest zatrudniona w na podstawie umowy o pracę, posiada w Polsce lokal mieszkalny, który może dostarczać dodatkowego dochodu, nadto finansowo wspiera ją jej rodzina. Należy podkreślić, że dopiero gdyby zostało ustalone, że drugi z rodziców (w niniejszej sprawie matka małoletniej powódki) - mimo odpowiedniej staranności i wykorzystania wszystkich możliwości zarobkowych - nie jest w stanie w całości lub części sprostać swoim obowiązkom względem dziecka i z tego powodu dzieci mogłyby znaleźć się w niedostatku - w grę wchodziłby subsydiarny obowiązek dalszych krewnych, a w szczególności dziadków (Lex nr 7468).

Pojęcia „niedostatku” z art. 133 § 2 k.r.i.o., jak wskazuje Sąd Najwyższy w wyroku z 20 lutego 1974 r. ( (...) 388/73), nie można ograniczać do wypadków, gdy uprawniony do alimentacji nie ma żadnych środków utrzymania, lecz przez to pojęcie należy rozumieć i taką sytuację materialną, w której osoby uprawnione nie mogą w pełni zaspokoić swych usprawiedliwionych potrzeb w zakresie utrzymania i wychowania (OSNC z 1975, z. 2, poz. 29). Podobnie wypowiada się Sąd Najwyższy w nowszym orzecznictwie: w wyroku z 5 maja 1998 r. (I CKN 242/98) Sąd ten wyjaśnia, że „niedostatek” - w rozumieniu art. 133 § 2 k.r.i.o. - polega na istnieniu takiej sytuacji, w której człowiek nie ma w ogóle lub nie ma dostatecznych własnych środków utrzymania, które mogłyby zaspokoić jego usprawiedliwione podstawowe potrzeby (Lex nr 327913).

Wbrew tezom pozwu, w niniejszej sprawie nie występuje przesłanka warunkująca obciążeniem obowiązkiem alimentacyjny zobowiązanej w dalszej kolejności, tj. babki małoletniej powódki, o jakiej mowa w art. 133 § 2 k.r.i.o.. Przeprowadzone postępowanie dowiodło, że małoletnia powódka ma zapewnione podstawowe potrzeby w zakresie mieszkaniowym, edukacyjnym, odzieży, wyposażenia, jak również ponadpodstawowym – dodatkowe, prywatne lekcje gry na instrumencie. Są one zaspokajane wysiłkiem matki małoletniej powódki, pod pieczą której małoletnia na co dzień przebywa. Nie można pomijać również faktu, iż zarówno małoletnia powódka, jak i jej matka uzyskują wsparcie finansowe od rodziny matki – jej dziadków.

Nie można również tracić z pola widzenia aktualnej sytuacji rodzinnej i finansowej pozwanej, która jest niestabilna i niekorzystna. Pozwana, choć potwierdziła, że prowadzi działalność gospodarczą, sama boryka się z problemami finansowymi. Prowadzone jest przeciwko niej postępowanie egzekucyjne, w/w posiada znaczne zadłużenie nie tylko wobec banku ale również względem Urzędu Skarbowego i Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Nie uzyskała jeszcze prawa do świadczenia emerytalnego. Nadto łoży w zakresie swoich możliwości na utrzymanie swojej uczącej się jeszcze córki. O lat leczy się na depresję. Zasądzenie od pozwanej choćby minimalnej kwoty alimentów mogłoby spowodować znaczne pogorszenie sytuacji finansowej samej pozwanej.

Z tych względów – mając powyższe na uwadze - orzeczono jak w punkcie 1 sentencji wyroku na mocy powołanych wyżej przepisów krio oraz na podstawie art. 347 k.p.c., zmieniając wyrok zaoczny Sądu Rejonowego w Rybniku z dnia 12 listopada 2021 roku.

O kosztach sądowych orzeczono stosownie do treści art. 102 k.p.c. (pkt 2 sentencji wyroku). Jako niezasadne Sąd uznał obciążanie kosztami małoletniej powódki, w imieniu której występuje przedstawiciel ustawowy, dlatego też Sąd odstąpił od obciążania jej kosztami biorąc pod uwagę przebieg procesu jak również sytuację życiową stron.