Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Rybniku

UZASADNIENIE

Powód K. K. (1) w ostatecznie sprecyzowanym stanowisku domagał się uchylenia obowiązku alimentacyjnego wobec pozwanej I. K. ustalonego na mocy ugody zawartej przed Sądem Rejonowym w Mikołowie z dnia 21 sierpnia 2004 r. sygn. akt III RC 240/04 w wysokości 300 zł z dniem 1 stycznia 2017r. W uzasadnieniu żądania powód wskazał, że pozwana jest osobą dorosłą i samodzielną. Powód natomiast utrzymuje się ze świadczenia emerytalnego w kwocie 2881,44 zł miesięcznie, przy czym świadczenie to jest zajęte w związku z postępowaniem egzekucyjnym. (k. 3, 23-23v.).

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości. Uzasadniając swoje stanowisko przyznała, że jest osobą pełnoletnią, jednakże nie samodzielną. Od 2008 r. choruje na przewlekłą białaczkę szpikową. W 2012 r. miała przeszczep szpiku, który okazał się nieudany. U pozwanej w związku z osłabieniem organizmu chorobą pojawiają się nowe choroby współistniejące, co determinuje konieczność przebywania pod stałą kontrolą lekarską. Z uwagi na terminy zabiegów oraz pakiet świadczeń oferowanych przez NFZ nie jest w stanie korzystać z darmowego leczenia. Posiada świadczenie rentowe w kwocie 848 zł. Stwierdzono u niej całkowitą niezdolność do pracy. Do września 2019 r. otrzymywała zasiłek pielęgnacyjny, ale z uwagi na zmianę przepisów takie świadczenie się jej już nie należy. (k. 40)

W toku dalszego postępowania jurysdykcyjnego strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska procesowe (k. ).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

Na mocy ugody zawartej przed Sądem Rejonowym w Mikołowie 31 sierpnia 2004 r. w sprawie sygn. akt III RC 240/04 ustalono alimenty od powoda na rzecz pozwanej w kwocie po 300 zł miesięcznie, płatne do 20-tego dnia każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w terminie płatności poszczególnej raty, począwszy od dnia 1 września 2004r.

W czasie ustalania ostatnich alimentów pozwana liczyła 15 lat. Uczęszczała do szkoły z internatem, w którym miesięczne utrzymanie wynosiło 300 zł.

Matka pozwanej była zatrudniona na podstawie umowy o pracę w (...) Sp. z o.o. i otrzymywała wynagrodzenie w wysokości 1442,76 zł netto.

K. K. (1) pracował wówczas w KWK (...) jako górnik z średnim miesięcznym wynagrodzeniem w wysokości 2421,55 zł. Dodatkowo otrzymywał również dodatkowe wynagrodzenie w postaci barbórki w kwocie 2407,82 zł netto oraz 14-tą pensję w kwocie 1906,10 zł netto. Nadto otrzymywał również świadczenie na podręczniki szkolne w kwocie 369,36 zł netto.

Obecnie pozwana liczy 31 lat. Od 2008 r. choruje na przewlekłą białaczkę szpikową. W 2012r. przeszła nieudany przeszczep szpiku. Nadto posiada liczne choroby współistniejące. Pozostaje pod stałą kontrolą lekarską, dodatkowo leczy się dermatologicznie, ginekologicznie oraz chirurgicznie - proktologicznie. Z uwagi na odległe terminy zabiegów oraz pakiet świadczeń oferowanych przez NFZ zmuszona jest korzystać z pełnopłatnej opieki lekarskiej. Miesięcznie na leczenie wydaje ok. 1350 zł. Zdarzają się miesiące, że kwota ta sięga nawet 2000 zł. Koszty te obejmują zarówno zakup lekarstw jak i wizyty lekarskie oraz dojazdy do lekarzy. Korzysta z odpłatnej opieki stomatologicznej, bowiem leczenie hematologiczne niekorzystnie wpływa na stan jej uzębienia.

Pozwana posiada orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności oraz niezdolności do pracy. W orzeczeniu wskazano również, że pozwana wymaga zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze oraz pomoce techniczne, ułatwiające funkcjonowanie, korzystania z systemu środowiskowego wsparcia samodzielnej egzystencji, przez co rozumie się korzystanie z usług socjalnych, opiekuńczych, terapeutycznych i rehabilitacyjnych.

Pozwana jest całkowicie niezdolna do pracy do 30 listopada 2021r. W związku z niezdolnością do pracy pozwanej przysługuje renta w kwocie 1100 zł, która jest zmniejszona z powodu należności egzekwowanych na mocy tytułu wykonawczego o 94,40 zł.

Pozwana mieszka w mieszkaniu komunalnym, którego miesięczne koszty kształtują się następująco: czynsz 400 zł, prąd 60-70 zł, gaz 50 zł. Od września 2020 r. otrzymuje dodatek mieszkaniowy w wysokości 220 zł, który został przyznany na okres 6 miesięcy.

Pozostałe miesięczne koszty utrzymania pozwanej to : wyżywienie 600 zł, odzież i obuwie 100 zł, środki czystości oraz pielęgnacyjne 150 zł, Internet 50 zł, telefon 50 zł.

Pozwana w 2014 r. uległa wypadkowi samochodowemu. Z tytułu tego wypadku uzyskała odszkodowanie w kwocie ok. 15 000 zł. Całość odszkodowania przeznaczyła na leczenie.

Pozwana korzysta z pomocy finansowej matki, która poza przekazywaniem jej środków finansowych na leczenie dokonuje również dla niej zakupu żywności oraz ubrań, zabiera na wakacje. Miesięcznie wydaje na córkę kwotę rzędu 1800-3000 zł. Nadto matka oraz babcia pozwanej wożą pozwana na wizyty do lekarzy oraz badania.

Powód nie przekazywał pozwanej ustalonych na jej rzecz alimentów od czasu osiągnięcia przez nią pełnoletniości. Pozwana nie egzekwowała alimentów, jednakże z uwagi na brak środków na leczenie złożyła wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego wobec powoda. Znaczną część wyegzekwowanych pieniędzy przeznaczyła na wymianę ogrzewania w mieszkaniu. Całość inwestycji wynosiła 16000 zł, 3000 zł pokryła matka pozwanej.

Pozwana zmuszona była dokonać wymiany ogrzewania w zajmowanym mieszkaniu komunalnym bowiem dotąd ogrzewała mieszkanie piecem kaflowym. Ten sposób ogrzewania powodował, że tylko w części mieszkania było ciepło, co skutkowało częstymi hospitalizacjami z powodu zapalenia płuc.

Pozwana posiada trójkę małoletnich dzieci. Dwójka młodszych dzieci została adoptowana, a najstarszy syn pozwanej ma 15 lat i jest wychowywany przez jej babcię J. M. (1).

Obecnie powód liczy 56 lat, jest emerytem. Świadczenie emerytalne powoda wynosi 2984,02 zł. Poza emeryturą nie osiąga innych dochodów.

Powód jest współwłaścicielem domu. Piętro domu należy do syna powoda, a partner stanowi współwłasność powoda oraz matki pozwanej. Dom wymaga remontu. Powód
w 2020 r. wystąpił z powództwem przeciwko (...) o odszkodowanie z tytułu szkód górniczych. W domu tym poza powodem mieszka również matka powoda. Dom ogrzewany jest węglem. Powód w ostatnim czasie dokonał zakupu 2 ton węgla za kwotę 1440 zł. Miesięczne koszty utrzymania domu przedstawiają się następująco: prąd 100 zł (200 zł co drugi miesiąc), woda 30-40 zł, wywóz śmieci 45 zł.

Zasadniczo opłaty mieszkaniowe w całości pokrywa powód. Syn powoda, który jest jednym ze współwłaścicieli domu płaci swoją część podatku od nieruchomości w kwocie po 150 zł kwartalnie. Matka powoda nie dokłada się do opłat mieszkaniowych z racji przekazania swojej części domu wnukowi.

Pozostałe miesięczne wydatki powoda to: wyżywienie ok. 300 zł, środki czystości
40 zł. Powód w październiku 2019 r. zaciągnął pożyczkę na zakup pieca, miesięczna rata pożyczki to 540 zł, a koniec spłaty przypada na 2023 rok. Powód spłaca jeszcze jedną pożyczkę zaciągniętą w 2004 r. na spłatę zadłużeń, której rata wynosi 940 zł miesięcznie,
a przewidywany termin spłaty to rok 2028.

Powód utrzymywał kontakty z pozwaną do czasu zainicjowania przez pozwaną postępowania egzekucyjnego. Pozwana kilka razy odwiedziła powoda w jego domu, spędzając tam ok. 4-5 dni.

Powód korzystał również z pomocy finansowej pożyczając od znajomego K. K. (2) łącznie 2875 zł.

Powód przez cały okres leczenia pozwanej dokonał dla niej zakupu łóżka z materacem oraz przekazał kwotę 500 zł na poczet kosztów pobytu pozwanej w sanatorium psychiatrycznym.

Dowód: akta sprawy sygn. akt III RC 240/04, zawiadomienie o egzekucji k. 5-8, zawiadomienie ZUS k. 9, akt urodzenia k. 10, dokumentacja medyczna k. 44-81, rachunki k. 82-106,115-132, 145-149, 151, orzeczenie o niepełnosprawności k. 107-10, orzeczenie lekarza ZUS k. 10. Decyzja ZUS k. 110-11, potwierdzenia płatności k. 143-144, 154-160, zeznania stron k. 174-176, decyzja ZUS k. 186, zeznania świadka E. S. k. 19-189v., K. K. k. 90, E. K. k. 201-203, J. M. k. 203-204.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dowody przeprowadzone w sprawie, szczegółowo powyżej opisane. Podawane przez powódkę i pozwanego dane w szerokim zakresie znajdowały potwierdzenie w dokumentach przedłożonych przez nich do akt sprawy.

Strony nie składały dalszych wniosków dowodowych, a przeprowadzone postępowanie Sąd uznał za wystarczające do merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd zważył, co następuje.

Przepis art. 138 krio stanowi, że w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Istotą niniejszej sprawy było zatem ustalenie, czy od ostatniego orzeczenia w przedmiocie alimentów nastąpiła takowa zmiana stosunków po stronie powoda lub pozwanej. Ustalenie, czy nastąpiła zmiana stosunków, o których mowa powyżej, następuje poprzez porównanie stosunków obecnych z warunkami i okolicznościami istniejącymi poprzednio podczas ustalania wysokości alimentów (a zatem zakresu tego obowiązku w rozumieniu art. 135 krio). Zakres świadczeń alimentacyjnych, który ustawodawca określił w art. 135 § 1 krio, jest bowiem uzależniony z jednej strony od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, z drugiej zaś od możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego. Przez usprawiedliwione potrzeby należy rozumieć potrzeby, których zaspokojenie zapewni podmiotowi uprawnionemu do alimentów odpowiedni rozwój fizyczny i duchowy. A zatem są to nie tylko elementarne potrzeby polegające na zapewnieniu minimum egzystencji, lecz również te, których celem jest stworzenie warunków bytowania stosownie do wieku uprawnionego, stanu zdrowia i innych okoliczności, których uprawniony nie jest w stanie własnymi siłami sobie zapewnić. Należy przy tym podkreślić, że opisane, usprawiedliwione potrzeby uprawnionego do alimentów, powinny być oceniane całościowo, a zatem nie tylko na podstawie wieku, lecz również miejsca pobytu, jego środowiska, możliwości zarobkowych zobowiązanych do jego utrzymania, a także całego szeregu okoliczności każdego konkretnego wypadku. Pojęcia usprawiedliwionych potrzeb nie można przy tym - co słusznie wskazano w orzecznictwie Sądu Najwyższego - odrywać od pojęcia zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego oraz jego osobistej sytuacji, w tym uzasadnionych potrzeb bytowych, stanu zdrowia itp.

Pojęcia te (usprawiedliwione potrzeby uprawnionego i możliwości majątkowe oraz zarobkowe zobowiązanego) w praktyce pozostają bowiem we wzajemnej zależności i obie te przesłanki wzajemnie na siebie rzutują, zwłaszcza przy ustaleniu przez sąd wysokości alimentów (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 października 1969 roku, III CRN 350/69, OSNPG 1970/2/15). Przy ocenie zakresu obowiązku alimentacyjnego należy brać pod uwagę także usprawiedliwione potrzeby własne zobowiązanego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 1975 roku, III CRN 330/75, LEX nr 7777). Ponieważ potrzeby uprawnionego oraz możliwości zobowiązanego mogą zmieniać się w czasie, w konsekwencji takim zmianom ulega również zakres obowiązku alimentacyjnego.

Dlatego też w razie zmiany stosunków zarówno uprawniony, jak i zobowiązany mogą żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego - zgodnie z art. 138 krio - a takowa zmiana stosunków może prowadzić do podwyższenia, obniżenia bądź uchylenia obowiązku alimentacyjnego.

Zgodnie z art. 133 § 1, 2 i 3 krio rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Poza powyższym wypadkiem uprawniony do świadczeń alimentacyjnych jest tylko ten, kto znajduje się w niedostatku. Rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się.

W orzecznictwie przyjęto pogląd, zgodnie z którym pojęcie niedostatku oznacza tak brak jakichkolwiek środków utrzymania, jak i sytuację, kiedy uzyskane środki nie wystarczają na pełne zaspokojenie usprawiedliwionych potrzeb (uchwała Sądu Najwyższego z 16 grudnia 1987 r., III CZP 91/86, LEX nr 3342; wyrok Sądu Najwyższego z 5 lipca 2000 r., I CKN 226/00, LEX nr 51343). W orzeczeniu z dnia 19 maja 1975 r., III CRN 55/75 (OSN 1976, poz. 133) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że stan niedostatku zachodzi już wtedy, gdy uprawniony nie ma możliwości zarobkowych i majątkowych pozwalających na pełne zaspokojenie jego usprawiedliwionych potrzeb, a jeżeli uprawniony jest chory, to do potrzeb tych należą też wydatki na lekarstwa.

W realiach niniejszej sprawy od uprawomocnienia się ostatniego orzeczenia ustalającego obowiązek alimentacyjny powoda wobec pozwanej do czasu zainicjowania przez niego niniejszego postępowania upłynął okres ponad 16 lat. W czasie ustalania ostatnich alimentów pozwana była małoletnim dzieckiem i uczęszczała do szkoły z internatem, powód natomiast pracował na kopalni osiągając średnie miesięczne wynagrodzenie rzędu 2400 zł. Otrzymywał nadto barbórkę, 14-stą pensję oraz świadczenie na podręczniki szkolne.

Obecnie pomimo faktu, iż pozwana liczy już 31 lat i jest dorosłą osobą, która posiada własne dzieci to jednak jej sytuacja życiowa skutkuje tym, że nie jest w stanie własnymi siłami pozyskać środków na swoje utrzymanie. Wprawdzie kobieta w wieku pozwanej powinna samodzielnie się utrzymywać, jednakże sytuacja pozwanej zarówno zdrowotna, jak i życiowa jest bardzo skomplikowana. Stan jej zdrowia nie pozwala na podjęcie pracy zawodowej. Pozwana od 2008 r. choruje na przewlekłą białaczkę szpikową. Posiada orzeczenie o niepełnosprawności oraz o niezdolności do pracy. Nadto dochodzą liczne choroby współistniejące, których leczenie generuje wysokie koszty. Z uwagi na odległe terminy wizyt u specjalistów w ramach NFZ pozwana zmuszona jest korzystać z odpłatnych wizyt. Miesięczne wydatki na leczenie oscylują na poziomie 1350 zł – 2000 zł. Podkreślić należy, że przy tak złożonej sytuacji zdrowotnej w jakiej jest pozwana koszty leczenia są bardzo duże. Dostępność do specjalistycznych świadczeń zdrowotnych w ramach NFZ jest bardzo ograniczona, zatem ponoszone koszty prywatnych wizyt są jak najbardziej usprawiedliwionym wydatkiem.

Pozwana otrzymuje rentę w wysokości 1100 zł, która nie pozwala na zaspokojenie nawet połowy podstawowych potrzeb pozwanej. Pozwana w bardzo dużym zakresie korzysta z pomocy finansowej matki, która miesięcznie przeznacza na rzecz córki kwoty rzędu 1800-3000 zł. Jeździ także z córką na wizyty do lekarza oraz na badania. Pozwana posiada orzeczenie o niezdolności do pracy, mając na uwadze jej stan zdrowia nie można wymagać by podjęła jakąś pracę by dorobić do otrzymywanej renty.

Pozwana przez wiele lat nie egzekwowała przysługujących jej alimentów. Niemniej jednak w obecnej sytuacji nie jest w stanie nawet z pomocą finansową matki pokrywać wszystkich kosztów swojego leczenia. Kwota przysługujących jej alimentów jest na niskim poziomie, jednakże w sytuacji pozwanej stanowi dodatkowe wsparcie finansowe.

Odnosząc się natomiast do sytuacji finansowej powoda wskazać należy, że od czasu ustalenia obowiązku alimentacyjnego na rzecz pozwanej uległa ona zmianie. Powód obecnie jest emerytem, a jego świadczenie emerytalne wynosi 2984,02 zł. Poza emeryturą nie osiąga on innych dochodów. Nie ma już obowiązku alimentacyjnego względem syna. Niewątpliwie jednak sytuacja finansowa powoda pozwala na partycypowanie w kosztach utrzymania córki chorującej na białaczkę. Kwota alimentów przysługująca pozwanej jest stosunkowo niska, a świadczenie emerytalne powoda pomniejszone o tę kwotę nadal pozwoli mu na zaspokajanie wszystkich usprawiedliwionych potrzeb.

Powód wskazywał, że w obecnej sytuacji nie jest w stanie remontować domu, którego stan wymaga wielu remontów. Niewątpliwie jednak powód przez lata kiedy alimenty nie były egzekwowane mógł na bieżąco remontować dom, nie dopuszczając do pogorszenia jego stanu. Zapytany przez Sąd dlaczego nie remontował zamieszkiwanego budynku na bieżąco doprowadzając do bardzo złego stanu nie udzielił jednoznacznej odpowiedzi.

Na marginesie należy jedynie wskazać, że biorąc pod uwagę sytuację zdrowotną pozwanej uchylenie obowiązku alimentacyjnego powoda byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Pozwana poza matką, która przejęła na siebie właściwie w większości koszty utrzymania i leczenia córki, ma również ojca. Powód w miarę swoich możliwości powinien również pomagać finansowo swojej córce.

Mając powyższe na uwadze przyjmując, że nie nastąpiła zmiana stosunków miedzy stronami uzasadniająca zmianę poprzedniego orzeczenia dotyczącego obowiązku alimentacyjnego, Sąd oddalił powództwo na podstawie art. 138 krio.

Z uwagi na wynik postępowania w niniejszej sprawie, Sąd na zasadzie art. 98 k.p.c., zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 900 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego, uwzględniając stawki opłat za czynności adwokatów przewidziane w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dn. 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie ( Dz. U. 2015.1800 ) tj. § 2 pkt 3.

Sygn. akt IV RC 38/20

Zarządzenia :

1.  akta przedłożone sędz. ref. po uzupełnieniu brakującej części opłaty – 4 lutego 2021r.,

2.  proszę odnotować uzasadnienie,

3.  projekt uzasadnienia sporządzony przez asystenta sędz. A. B.,

4.  odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi powoda,

5.  kal. 14 dni.

R., dn. 16.02.2021 r. sędzia Ewa Woźniczka