Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Rybniku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 października 2024 r.

Sąd Rejonowy w Rybniku I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Michał Kleeberg

Protokolant: protokolant sądowy M. G.

po rozpoznaniu w dniu 22 października 2024 r. w Rybniku

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) sp. z o.o. z siedzibą w T.

przeciwko K. M.

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powoda (...) sp. z o.o. z siedzibą w T. na rzecz pozwanego K. M. kwotę 917,00 zł (dziewięćset siedemnaście złotych) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia prawomocności wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 1044/24

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 22 października 2024 r.

Pozwem z dnia 15 lipca 2024 r. powódka (...) sp. z o.o. w T. domagała się zasądzenia od pozwanego K. M. kwoty 2.057,07 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 14 października 2023 r. oraz kosztów procesu. W uzasadnieniu wskazała, że domaga się zwrotu poniesionych kosztów za realizację przyłącza, wobec odstąpienia przez powoda od umowy o przyłączenie do sieci gazowej z winy pozwanego (k. 3-5).

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania. Zakwestionował roszczenie co do zasady, jak i wysokości. W pierwszej kolejności przyznał, że strony łączyła umowa o przyłączenie do sieci gazowej, zakwestionował jednak możliwość i zasadność odstąpienia od tej umowy przez powódkę. W ocenie pozwanego żaden zapis w umowie nie pozwalał powódce na odstąpienie od umowy, a zatem złożone przez powódkę oświadczenie jest bezskuteczne. Zakwestionował również umocowanie osoby, w imieniu której powódka złożyła oświadczenie pozwanemu. Wskazał, że powódka nie jest uprawniona do dochodzenia odszkodowania, o którym mowa w § 5 ust. 3 umowy, gdyż dotyczy ono odmiennej sytuacji niż opisywana w pozwie, pozwany nie złożył bowiem oświadczenia o odstąpieniu od umowy ze skutkiem natychmiastowym. Z ostrożności procesowej zarzucił także niewykazanie wysokości dochodzonego odszkodowania wskazując, że nie udowodniono, aby powódka podjęła jakiekolwiek czynności związane z realizacją umowy i poniosła z tego tytułu koszty (k. 28).

W piśmie z dnia 2 września 2024 r. powód wyjaśnił, że dochodzi roszczenia związanego z karą umowną z tytułu zwrotu poniesionych kosztów na realizację przyłączenia gazu w oparciu o § 5 ust. 4 umowy (k. 32).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 7 lutego 2023 r. powódka (...) sp. z o.o. w T. zawarła z pozwanym K. M. umowę o przyłączenie do sieci gazowej (...) instalacji gazowej znajdującej się w budynku jednorodzinnym zlokalizowanym w R. przy ul. (...). Integralną część umowy stanowiły Ogólne Warunki Umów o Przyłączenie (dalej jako (...)) (§1 umowy). Strony ustaliły, że przyłączenie zostanie zrealizowane do dnia 30 grudnia 2023 r., z zastrzeżeniem §IV ust. 2 (...) (§2 ust. 1 umowy).

Pozwany mógł rozwiązać umowę ze skutkiem natychmiastowym (bez zachowania okresu wypowiedzenia) za zapłatą powódce odszkodowania w wysokości kosztów poniesionych na realizację przyłączenia do dnia otrzymania oświadczenia pozwanego (§5 ust 3 umowy). Powódka natomiast mogła rozwiązać umowę ze skutkiem natychmiastowym (bez zachowania okresu wypowiedzenia) w przypadku, gdy z przyczyn niezależnych od niej, realizacja przyłącza stanie się niemożliwa (§5 ust. 4 umowy).

(dowód: umowa o przyłączenie do sieci gazowej k. 13-14, Ogólne Warunki Umów o Przyłączenie k. 15-16)

W dniu 4 września 2023 r. powódka sporządziła pismo, w którym poinformowała, że wstrzymuje działania związane z realizacją umowy o przyłączenie do czasu przedstawienia przez pozwanego dokumentów wykazujących jego prawo własności do nieruchomości zlokalizowanej w R. przy ul. (...). W piśmie wskazano, że nieprzedłożenie dokumentów spowoduje odstąpienie od umowy z winy pozwanego.

(dowód: pismo powódki k. 17)

W dniu 25 września 2023 r. powódka wystosowała do pozwanego pismo zawierające porozumienie w sprawie rozwiązania umowy o przyłączenie z prośbą o jego podpisanie i odesłanie na adres powódki. W treści porozumienia powód miał oświadczyć, że wystąpił do (...) z wnioskiem o rozwiązanie umowy i strony postanawiają zgodnie rozwiązać umowę. Na mocy porozumienia pozwany miał zobowiązać się do zapłaty kosztów związanych z realizacją umowy w wysokości 2.057,07 zł na podstawie § 5 ust. 3 umowy. W reakcji na powyższe pismo pozwany oświadczył, że „odstępuje od zerwania umowy”.

(dowód: pismo powódki z załącznikami k. 18-20)

Pismem z dnia 29 września 2023 r. powódka poinformowała pozwanego o niemożności kontynuowania realizacji inwestycji przyłączeniowej wobec tego, że umowa została zawarta wadliwie. Jednocześnie w oparciu o § 5 ust. 4 umowy oświadczyła, iż odstępuje od umowy o przyłączenie z winy pozwanego w związku ze stwierdzeniem poświadczenia przez niego nieprawdy odnośnie posiadania tytułu prawnego do dysponowania nieruchomością. Nadto obciążyła pozwanego notą obciążeniową na kwotę 2.057,07 zł za odszkodowanie z tytułu odstąpienia od umowy o przyłączenie do sieci gazowej.

(dowód: pismo powódki wraz z notą obciążeniową k. 21-22)

W dniu 16 stycznia 2024 r. powódka wezwała pozwanego do zapłaty kwoty 2.117,31 zł tytułem odszkodowania za niedotrzymanie umowy przyłączenia oraz odsetek z tytułu kar umownych.

(dowód: wezwanie do zapłaty k. 23)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów znajdujący się w aktach sprawy. Dokumenty wystawione przez powoda nie budzą wątpliwości co do ich prawdziwości i przydatności dla ustaleń stanu faktycznego. Ponadto należy zaznaczyć, że na podstawie art. 233 § 1 k.p.c. sąd ocenia wiarogodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału.

Na rozprawie w dniu 22 października 2024 r. na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 3 i 4 k.p.c. Sąd pominął dowód z dokumentów dołączonych do pisma powoda z dnia 2 września 2024 r. Przedłożony przez stronę powodową wydruk ze śledzenia przesyłek nie był przydatny do wykazania okoliczności odebrania przez pozwanego przesyłki i doręczenia mu w ten sposób wezwania do zapłaty. Dowód ten nie stanowił elektronicznego potwierdzenia odbioru, który miał zostać dołączony do tego pisma. Nie wykazywał przy tym również jakiej przesyłki dotyczył (brak na wezwaniu numeru nadawczego, który można by było odnieść do tego na wydruku), a tego przez kogo została ona odebrana (k. 34-35).

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Na wstępie należy wskazać, iż ze stanowiska powódki wynikało, iż nie była ona w stanie jednoznacznie określić podstawy, na jakiej opiera swoje roszczenie. Powódka raz bowiem powoływała się na rozwiązanie (czy odstąpienie) umowy na podstawie zapisów umownych, żeby potem przywołać również postanowienia (...). Powódka pierwotnie bowiem domagała się zapłaty odszkodowania w wysokości kosztów poniesionych na realizację przyłączenia zgodnie z § 5 ust. 3 umowy o przyłączenie do sieci gazowej z uwagi na rozwiązanie umowy przez pozwanego. Na dalszym etapie postępowania powódka wyjaśniła, iż to ona rozwiązała umowę z pozwanym, albowiem ten poświadczył nieprawdę i nie był właścicielem budynku, na którym miała wykonać przyłącze gazowe. W ocenie powódki zachowanie pozwanego utrudniało jej realizację umowy, co zmusiło ją do rozwiązania umowy w trybie natychmiastowym w oparciu o § 5 ust. 4 umowy, a z uwagi na to domaga się zwrotu poniesionych kosztów na realizację przyłączenia gazu. Powódka również podała, że dochodzone roszczenia stanowi karę umowną. W ocenie Sądu powódka nie była jednak w stanie uprawdopodobnić żadnej z okoliczności uzasadniającej domaganie się przez nią roszczenia opartego na którejkolwiek z ww. podstaw. Sąd pominął także kwestię zamiennego stosowania przez powódkę pojęć rozwiązania umowy i odstąpienie od umowy, które nie są tożsame. Na potrzeby niniejszego uzasadnienia Sąd będzie stosował nomenklaturę przyjętą przez powódkę w dołączonych przez nią dokumentach, tj. umowie i (...), rozróżniając właściwie te pojęcia.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że zupełnie niezrozumiałym jest powołanie się przez powódkę na karę umowną szczególnie, że nie wyjaśniła na czym konkretnie jej zdaniem miałoby polegać niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy przez pozwanego. Umowa także nie przewidywała w żadnym miejscu zastrzeżenia zapłaty określonej sumy (kary umownej) wynikającej z obowiązku naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego. Wprawdzie karę umowną można zastrzec m.in. na wypadek odstąpienia od umowy, tj. na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania przez dłużnika zobowiązania niepieniężnego, jeżeli powyższe uchybienie dłużnika stanie się następnie podstawą złożenia przez wierzyciela oświadczenia o odstąpieniu od umowy. Niemniej jednak w treści przedłożonej do akt umowy nie przewidziano możliwości dochodzenia takiego roszczenia, albowiem § 5 ust. 4 nie przewidywał możliwości zastosowania takiej sankcji wobec pozwanego, a ponadto stwarzał jedynie możliwość rozwiązania przez powódkę umowy w trybie natychmiastowym (a nie odstąpienia). Podstawa roszczenia w tym zakresie nie była zatem sprecyzowana a przy tym wykazana, toteż Sąd nie oceniał zachowania pozwanego przez pryzmat przepisu art. 483 § 1 k.c.

Odnoszą się natomiast do podstawy roszczenia powódki, którego upatrywała w treści § 5 ust. 3 umowy należy wskazać, że dochodzenie wskazanej w pozwie kwoty na tej podstawie również nie zostało przez powódkę należycie wykazane. Na mocy tego postanowienia pozwany (podmiot) mógł rozwiązać umowę ze skutkiem natychmiastowym (bez zachowania okresu wypowiedzenia) i wówczas powódce przysługiwało od niego odszkodowanie w wysokości kosztów poniesionych na realizację przyłączenia do dnia otrzymania oświadczenia pozwanego. W toku postępowania powódka nie wykazała jednak, aby to pozwany rozwiązał zawartą z nią umowę. Z treści pisma z dnia 25 września 2023 r. (k. 19) nie wynika bowiem, by pozwany podpisał porozumienie w sprawie rozwiązania umowy, dołączone do tego pisma, w którym oświadczyć miał, że wystąpił do (...) z wnioskiem o rozwiązanie umowy i w związku z tym zobowiązuje się do zapłaty odszkodowania w wysokości 2.057,07 zł. Wręcz przeciwnie, pozwany dał wyraz swojego sprzeciwu wobec zawarcia takiego porozumienia, czyniąc adnotację na piśmie, iż nie zgadza się na „zerwanie” umowy. Brak było przy tym jakiegokolwiek innego dowodu na to, iż pozwany w ogóle wystąpił z oświadczeniem o rozwiązaniu umowy z powódką. W świetle tych okoliczności nie sposób uznać, aby pozwany złożył stanowcze oświadczenie o rozwiązaniu umowy, czy też aby zaakceptował propozycję zawarcia ugody w zakresie rozwiązania umowy albo aby uprzedził o zamiarze złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy.

Na tej podstawie powódka mogłaby jednakże dochodzić kary umownej, lecz § 5 ust. 3 umowy reguluje sytuację odwrotną do tej, na która powoływała się powódka.

Z okoliczności ustalonych przez Sąd wynikało bowiem, że to powódka rozwiązała umowę w trybie natychmiastowym z przyczyn leżących po stronie pozwanego. Zdaniem powódki bowiem pozwany nie był właścicielem nieruchomości, na której planowano wykonanie przyłączenia gazowego. Należy jednak zaznaczyć, że w tym zakresie powódka nie wykazała swoich twierdzeń. Powódka mogła rozwiązać umowę ze skutkiem natychmiastowym (bez zachowania okresu wypowiedzenia) w przypadku, gdy z przyczyn niezależnych od niej, realizacja przyłącza stanie się niemożliwa (§ 5 ust. 4 umowy), ale musiała wykazać przy tym, że przyczyny te faktycznie wystąpiły i nie ponosi za nie winy. Nadto przywołane postanowienie umowne nie przewidywało możliwości nałożenia na pozwanego obowiązku zwrotu kosztów poniesionych przez powódkę z tytułu przyłącza gazowego. Nieprawidłowa konstrukcja umowy nie uzasadnia tymczasem możliwości łączenia obu tych podstaw rozwiązania umowy, gdyż ust. 3 i 4 § 5 umowy regulują sytuacje zupełnie odwrotne. Co więcej, powódka nie wykazała także, że złożone przez nią oświadczenie o odstąpieniu od umowy było skuteczne, albowiem pomimo podniesionego w tym zakresie zarzutu pozwanego, nie przedstawiła jakiegokolwiek dowodu wykazującego umocowanie jej pracownika K. S. do składania takich oświadczeń woli w jej imieniu. Pozwany tymczasem podniósł konkretne zarzuty co do ważności umocowania tej osoby, do których powódka się nawet nie ustosunkowała.

Nie można przy tym zapominać, że powyższe zapisy umowne dotyczyły rozwiązania umowy, zaś z treści pisma z dnia 29 września 2023 r. wynika, iż powódka złożyła oświadczenie o odstąpieniu od umowy.

W tym miejscu należy również odnieść się do postawy roszczenia powódki, która w replice odpowiedzi na pozew podnosiła także, że odstąpienie przez nią od umowy wynika z § VIII Ogólnych Warunków Umowy o Przyłączenie z uwagi na wadliwość umowy. Należy wskazać, że w umowie pod tym paragrafem nie występuje zapis o odstąpieniu umowy, a co najważniejsze taki paragraf w ogóle nie istnieje. Zważając jednak na treść przytoczonego przez powódkę zapisu (...), powódce chodziło raczej o § VI ust. 2 i 3 (...). Jakkolwiek te zapisy (...) przewidują możliwość odstąpienia od umowy z powodu niewykonywania lub nienależytego wykonywania przez drugą stronę umowy istotnych zobowiązań wynikających z umowy, to po pierwsze powódka także nie wykazała okoliczności przesądzających o niewykonywaniu lub nienależytym wykonywaniu prze pozwanego istotnych obowiązków wynikających z umowy, a nadto § VI ust. 3 (...) stanowi, że oświadczenie o odstąpieniu musi być poprzedzone pisemnym wezwaniem do zaniechania naruszeń lub przywrócenia stanu zgodnego z umową, na co wyznaczony powinien być termin 21 dni od dnia otrzymania wezwania przez stronę (pozwanego). W aktach brak jest również takiego wezwania z wyznaczeniem 21-dniowego terminu, co dopiero wówczas uzasadniałoby odstąpienie od umowy przez powódkę.

Nie można także tracić z pola widzenia, że powódka ostatecznie nie wykazała również, aby jej oświadczenie o rozwiązaniu umowy wraz z notą obciążeniową czy wezwanie do zapłaty dotarło do pozwanego i mógł się on z nim zapoznać, co wówczas skutkowałoby rozpoczęciem biegu terminów wskazywanych przez powódkę w tych pismach. Pozwany podnosił, iż nie otrzymał pism, na które powoływała się powódka w treści pozwu, a pomimo tego powódka nie wykazała skutecznej inicjatywy dowodowej wykazującej kwestię wysyłki i doręczenia tych pism pozwanemu. Powyższe skutkowało również tym, iż powódka nie udowodniła zasadności domagania się naliczonej pozwanemu kwoty 2.057,07 zł i wymagalności tej kwoty.

W ocenie Sądu roszczenie powódki nie zostało udowodnione nie tylko co do zasady, ale i również co do wysokości. Pozwany konsekwentnie bowiem kwestionował wysokość naliczonej mu kwoty z tytułu zwrotu kosztów realizacji umowy przez powódkę. Również i w tym zakresie powódka zaniechała właściwej inicjatywy dowodowej, gdyż nie zgłosiła żadnego wniosku dowodowego np. w postaci opinii biegłego, który wyliczyłby zasadne z tego tytułu koszty poniesione przez powódkę. Powódka nie przedstawiła nawet sposobu obliczenia kwoty dochodzonej pozwanej, a wobec zarzutów strony pozwanej należało uznać, że wysokość roszczenia nie została przez nią wykazana. W toku postępowania powódka złożyła jedynie notę obciążeniową, w której wskazano, że koszt związany z realizacją umowy o przyłączenie wyniósł 2.057,07 zł. Zweryfikowanie kosztów poniesionych przez powódkę na podstawie tego dokumentu jest niemożliwe, nadto brak jest potwierdzenia, że powódka rzeczywiście poniosła wskazane w nim koszty oraz, że ich poniesienie było zasadne.

Mając powyższe na uwadze Sąd uznał, że powódka nie wykazała, że pozwany rozwiązał zawartą z nią umowę i w związku z tym mogła domagać się odszkodowania opartego o § 5 ust. 3 umowy, nie wykazała również, aby mogła dochodzić swego roszczenia na podstawie innych przywołanych przez nią podstaw, a zatem nie wykazała zasadności dochodzonego roszczenia. Również wysokość roszczenia nie została udowodniona.

W myśl natomiast art. 6 k.c. i 232 k.p.c. to strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne, gdyż ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne. Strona, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swoich twierdzeń, ponosi ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, o ile ciężar dowodzenia co do tych okoliczności na niej spoczywał, zaś sąd powinien wyciągnąć ujemne konsekwencje z braku udowodnienia faktów przytoczonych na uzasadnienie żądań lub zarzutów (zob. wyrok SA w (...) z dnia 28 lutego 2013 r., I ACa 613/12).

Ubocznie można jedynie dodać, że umowa o przyłączenie do sieci gazowej została zawarta na wzorcu umownym, który został sporządzony przed zawarciem umowy i pozwany nie miał żadnego wpływu na uzgodnienie ich z powódką. Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Zgodnie z art. 385 ¹ §1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.

W ocenie Sądu postanowienie umowne w postaci ustalonych zasad odpowiedzialności w przypadku rozwiązania umowy (§5 ust. 3 umowy) stanowi niedozwoloną klauzulę umowną i rażąco narusza interesy konsumenta (pozwanego), dlatego należałoby uznać, że nie wiąże go i nie mogłyby wobec niego wywołać pożądanych przez powódkę skutków prawnych. Zastrzeżenie w umowie zawartej z konsumentem odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego, w wysokości kosztów poniesionych przez powódkę, na wypadek rozwiązania umowy, bez względu na przyczynę rozwiązania umowy, a więc także w przypadku zwłoki powódki w wykonaniu umowy stanowi niedozwoloną klauzulę umowną w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. i nie wiąże konsumenta. W przeciwnym wypadku konsument, musiałby znosić zwłokę powódki i pobawiony zostałby w zasadzie możliwości rozwiązania umowy.

Mając powyższe na uwadze powództwo należało oddalić w całości, o czym Sąd orzekł w punkcie 1 wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie 2 wyroku na mocy art. 98 § 1 k.p.c. kierując się zasadą odpowiedzialności za wynik procesu i zasądził od powódki na rzecz pozwanego kwotę 917 zł, w tym kwotę 900 zł wynagrodzenia pełnomocnika oraz 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. O odsetkach ustawowych za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty orzeczono zgodnie z regulacją z art. 98 § 1 ¹ k.p.c.